Методическая копилка

Тэма ўрока: Ахейская Грэцыя

Мэты ўрока:

адукацыйная: вучні павінны ведаць і разумець: паняцці: Мікены, мікенская цывілізацыя, Траянская вайна,«Іліяда», «Адысея»; даты гістарычных падзей: уварванне плямёнаў ахейцаў у Грэцыю; узнікненне Мікенскай цывілізацыі; пачатак вайны Мікен з Трояй; Гамер напісаў паэму аб Траянскай вайне «Іліяда», адкрыццё Троі Г. Шліманам

вучні павінны ўмець: вызначаць асноўныя рысы мікенскай цывілізацыі, называць прычыны гібелі мікенскай цывілізацыі, апісваць падзеі Траянскай вайны і іх удзельнікаў на аснове дакументальных крыніц; вызначаць рысы культуры ахейцаў; складаць план параграфа.

развіваючая: стварыць умовы для развіцця такіх аналітычных здольнасцей вучняў, як уменне аналізаваць, параўноваць, абагульняць пазнаваючыя аб’екты, рабіць вынікі; развіццё памяці, увагі, уяўленняў;

выхаваўчая: садзейнічаць асэнсаванню пачатковых этапаў афармлення дзяржавы ў старажытных грэкаў, выхоўваць каштоўнасныя адносіны да культурна-гістарычнай спадчыны Старажытнай Грэцыі.

Тып урока: камбінаваны

Абсталяванне:

1. Гісторыя Старажытнага свету: вучэбны дапаможнік у 2 ч. Ч. 2/ пад рэд. У.С. Кошалёва. – Мінск: Народная асвета, 2019
2. насценная карта “Старажытная Грэцыя да сярэдзіны V ст. да н.э.”
3. відэаматэрыял “История Троянской войны”
4. ілюстрацыі і даты

Афармленне дошкі:

1 частка: даты, пад 5 датай партрэт Генрыха Шлімана

 

2. частка: ілюстрацыі - дарыйцы; Мікены; Генрых Шліман; Гамэр; Траяскі конь; Ільвіныя вароты.

 

Ход урока:

Прывітанне

Арганізацыйны момант

Апытанне дамашняга задання:

Напісанне тэставых работ “Мінойскі Крыт і яго культура” (2 вучні)

адказ: 1 – г; 2 – а; 3 б а в г; 4 а-не, б-да, в-да, г-не.

Франтальнае апытанне:

Заданне/пытанне	Адказ
Востраў, які размешчаны на марскім шляху з Егіпта ў Грэцыю	Крыт
Якімі заняткамі займаліся жыхары востарава?	Жывёлагадоўля, рамяство, рыбная лоўля
Час узнікнення невялікай дзяржавы на востраве	ІІІ тыс. да н.э.
Назва дзяржавы, у цэнтры якой быў палац са сваім правіцелем	Палацавая дзяржава
Час росквіту цывілізацыі на востраве	ХVІ – ХV ст. да н.э.)
Самы знакаміты і легендарны крыцкі цар	Мінас
Прычына гібелі крыцкай цывілізацыі	Звяржэнне вулкана
Назва народа, які засялілі востраў пасля звяржэння вулкана	Грэкі-ахейцы
Што запазычылі грэкі-ахейцы ў крыцян?	Пісьменнасць
Назва самага грандыёзнага з усіх крыцкіх палацаў	Кноскі
Тэматыка крыцкага мастацтва	Пейзаж
Якая тэматыка адсутнічала ў жывапісе?	Ваенныя сцэны
Вярхоўнае бажаство ў крыцян	Багіня-маці

Вывучэнне новага матэрыялу:

Уступнае слова: з гісторыяй цывілізацыі, якая ўзнікла на мацярыковай Грэцыі звязана шмат міфаў і легенд. Грэкі прыдумывалі і пераказвалі незвычайныя гісторыі, у якіх змешываліся праўда і вымысел. І толькі дзякуючы вучоным і археолагам мы можам наблізіцца да праўды.

            Як склаліся асаблівасці мікенскай цывілізацыі, калі і чаму яна спыніла сваё існванне. Тэма ўрока “Ахейская Грэцыя”. Вы даведаецеся аб наступствах ахейскага заваявання Грэцыі і чаму старажытныя грэкі называлі Мікены “золатабагатымі”, пазнаёміцеся з падзеямі Траянскай вайны і асаблівасцямі культуры ахейскай Грэцыі, вызначце прычыны і наступствы дарыйскага заваявання.

 

Пункт “Ахейскае заваяванне Грэцыі”  – каменціраваннае чытанне

Дапоўніць стужку часу – даты № 1 (уварванне ахейцаў) і 2 (гаспадарчы і культурны пад’ём)

 

Пункт “Траянская вайна”

Прагляд відэаматэрыяла “История Троянской войны”

Заданне: назавіце прачыны пачатку Траянскай вайны

Дапоўніць стужку часу – дату № 3 (Траянская вайна)

Заданне: растлумачце фразеалагізм “Траянскі конь”

Слова настаўніка: пра вайну паміж траянцамі і грэкамі паведамляюць старажытнагрэчаскія паданні. З пакалення ў пакаленне яны перадаваліся ў вуснай форме. У VІІІ ст. да н.э. вялікі грэчаскі паэт Гамер паклаў  іх у аснову сваёй паэмы “Іліяда”. Гамер - знакаміты старажытнагрэцкі паэт, чыя творчасць не проста з'яўлялася ўзорам для ўсіх антычных творцаў - яго лічаць прабацькам еўрапейскай літаратуры. У многіх прадстаўнікоў сучасных пакаленняў менавіта з яго імем асацыюецца антычная культура, а знаёмства з сусветнай літаратурай звычайна пачынаецца з паэм «Іліяда» і «Адысея», якія належаць (ці прыпісваюцца) гэтаму легендарнаму аўтару. Гамер з'яўляецца першым старажытнагрэцкім паэтам, творчая спадчына якога дайшло да нашых дзён, прычым каля паловы выяўленых на сённяшні дзень старажытнагрэцкіх папірусаў літаратурнага зместу ўяўляюць сабой фрагменты яго твораў. Дакладныя, пацверджаныя гістарычна дадзеныя аб асобы Гамера, яго жыццёвым шляху адсутнічаюць, прычым яны былі невядомыя нават у старажытнасці. Невядомыя не толькі гады яго жыцця, але і стагоддзе. На думку Герадота, гэта быў IX ст. да н. э. Навукоўцы нашага часу называюць арыентыровачна VIII ст. (VII ст.) да н. э.

 

Правядзенне фізкультхвілінкі

 

Праца з насценнай картай: знайдзіце на карце ваюючыя бакі: Мікены і Трою

Рашыць гістарычную задачу: вайна пачалась у 1240 г. да н.э. і вядома з “Іліяды”, што працягвалась 10 гадоў. Вызначце ў якім годзе закончылась Траянская вайна. (адказ: 1230 г. да н.э.)

Слова настаўніка: доўгі час людзі лічылі гэтую гісторыю міфам. Толькі ў канцы ХІХ ст. нямецкі археолаг-аматар Генрых Шліман даказаў, што Троя існавала. На тэрыторыі сучаснай Турцыі ён раскапаў руіны старадаўняга горада.

Дапоўніць стужку часу - № 5 (Генрых Шліман раскапаў Трою).

Пытанне: хто перамог у Траянскай вайне?

 

Пункт “Дарыйскае заваяванне” – каменціраваннае чытанне

Дапоўніць стужку часу - № 4 (гібель мікенскай цывілізацыі, уварванне грэкаў-дарыйцаў), заштрыхуйце зялёным колерам перыяд існавання мікенскай цывілізацыі

Рашыць гістарычную задачу:  падлічыце колькі стагоддзяў праіснавала Мікенская цывілізацыя (адказ: 28 стагоддзяў)

 

Пункт “Культура ахейскай Грэцыі” – чытаюць самастойна.

Пытанні:

• што запазычылі ў крыцкага насельніцтва ахейцы?
• чым адрозненне ахейскага жывапісу ад крыцкага?
• назавіце найстаражытнейшы узор крыцкай архітэктуры

Заданне: археолагі ў час раскопак у Мікенах знайшлі невялікую малпу з блакітнага шкла. На плячы ў малпы заўважылі пячатку. Аказалася, што ўладальнікам пячаткі з'яўляўся адзін з егіпецкіх фараонаў, які кіраваў пасля Тутмаса ІІІ. Акрамя таго, навукоўцы выявілі вялікую калекцыю мікенскай ваз у скарбніцы самога Тутмаса ІІІ. Да якога часу адносіцца гэтыя знаходкі (ХV ст. да н.э.)? Аб чым яны сведчаць?

 

Замацаванне вывучанага: праца з карткамі (растлумачыць або расказаць пра тое, што адлюстравана на карцы): дарыйцы; Мікены; Генрых Шліман; Гамэр; Траяскі конь; Ільвіныя вароты

 

Рэфлексія па методыцы “Лесвіца”: вучань змяшчае выяву чалавечка на адпаведную прыступку лесвіцы: ніжняя прыступка – у мяне нічога не атрымалася; сярэдняя прыступка – у мяне былі праблемы; верхняя прыступка – у мяне ўсё атрымалася.

 

Дамашняе заданне: § 3

Падвядзенне вынікаў урока

ТЭМА УРОКА: НЕРВОВАЯ СІСТЭМА, ПАВОДЗІНЫ І РАЗМАЖЭННЕ РЫБ

МЭТА УРОКА: раскрыць асаблівасці будовы нервовай сістэмы і органаў

                             пачуццяў, паглыбіць паняцце аб рэфлексе на прыкладзе паводзін

                             рыб, вывучыць палавую сістэму і размнажэнне рыб.

ЗАДАЧЫ УРОКА:

Адукацыйныя:

- замацаваць веды вучняў аб знешняй і ўнутранай будове рыб;

- Працягнуць фармаванне ведаў аб хордавых, вывучыўшы будынак нервовай сістэмы і паводзіны рыб;

- вывучыўшы будынак органаў пачуццяў, падвесці навучэнцаў да высновы аб іх уплыве на лад жыцця рыб.

- вывучыць будынак палавой сістэмы рыб, размнажэнне.

Развіваючыя:

- развіццё пазнавальнай цікавасці да прадмета;

• развіваць уменне параўноўваць, аналізаваць, абагульняць і ўстанаўліваць прычынна-выніковыя сувязі і выказваць уласны пункт гледжання;

Выхаваўчыя:

• выхоўваць культуру разумовай працы;
• выхаванне эстэтычнага ўспрымання навакольнага свету.

ТЫП УРОКА: урок вывучэння новых ведаў.

ФОРМА УРОКА:  урок- прэзентацыя.

МЕТАДЫ:

1. Па крыніцы ведаў:

тлумачальна-ілюстрацыйныя - апавяданне, самастойная праца з падручнікам, гутарка.

рэпрадуктыўныя - запаўненне табліцы, праца на кампутары

2. Па характары дзейнасці настаўніка - праблемныя.
3. Па характары дзейнасці вучняў - часткова - пошукавыя.

ФОРМЫ АРГАНІЗАЦЫІ ПАЗНАВАЛЬНАЙ ДЗЕЙНАСЦІ: франтальная, індывідуальная.

АБСТАЛЯВАННЕ І МАТЭРЫЯЛЫ: мультымедыя (кампутар, праектар, экран, дакумент - камера (пры наяўнасці ў УА); карткі для індывідуальнай працы (8 шт), карткі-схемы «Будова галаўнога мозгу», табліца «Функцыі аддзелаў галаўнога мозгу», ліст самакантролю для арганізацыі рэфлексіі (у кожнага вучня);

ХОД УРОКА

1.Арганізацыйны момант. Псіхалагічны настрой на ўрок.

- Добры дзень, я рада вас бачыць. Я хачу пачаць урок са слоў Сакрата, які сказаў сваім вучням:

«Как много известно о всякой чепухе и ничего о клеве рыбы.

 Почему бы нам не обсудить проблему?

Логика требует начать с объекта».                                                           

                                                      

- Последуем этому совету и обсудим некоторые вопросы биологии и поведения рыб.

2. Тэма ўрока: будова нервовай сістэмы, органы пачуццяў і паводзіны рыб.

- Як вы лічыце, што мы павінны вывучыць на ўроку?

(фармулёўка мэты ўрока вучнямі з дапамогай настаўніка)

3. Актуалізацыя ведаў (10 хв.).

  Але перш чым пачаць новую тэму, давайце ўспомнім асноўны матэрыял, які спатрэбіцца нам на ўроку. Але спачатку папрашу выканаць індывідуальныя заданні.

1. Праца па індывідуальных заданнях за кампутары. (8 чалавек). Праверка на працягу ўрока. Праца індывідуалізаваная, кошт працы - 6 балаў + праца на ўроку.
2. Запоўніць пропускі ў прапановах (вусна, франтальна)

а) Рыбы - гэта ... жывёлы, якія насяляюць у вадзе.

Органам дыхання служаць… Яны прычыненыя… ….

Рот рыб узброены рухомымі ….

Выдзяляльная сістэма прадстаўлена …., размешчанымі ў …

Крывяносная сістэма, як і ва ўсіх хордавых ….

Яна складаецца з… і ….

Сасуды, па якіх кроў адцякае ад сэрца, называюцца … , а якія прыносяць кроў - … .

б) Знайсці правільныя сцвярджэнні (абмеркаванне ў пары).

- Выдзяляльная сістэма прадстаўлена адной стужкападобнай ныркай.

- Асноўная функцыя плавальнага пузыра - гідрастатычная.

- Сэрца ў рыб трохкамернае.

- Нервовая сістэма ланцэтніка прадстаўлена нервовай трубавай.

- Жаберныя дугі прыціскаюцца адзін да аднаго і ўтвораць фільтр, які затрымоўвае ежу.

- У ланцэтніка адсутнічае галаўны мозг.

- Кроў у перадсэрдзі рыб вянозная, а ў страўнічку артэрыяльная.

- Ланцэтнік адрознівае святло ад цемры, хоць у яго няма вачэй.

4. Вывучэнне новага матэрыялу. (15 хв.):
5. Уступнае слова настаўніка.

- Нервовая сістэма ў ланцэтніка складаецца з нервовай трубкі і адсутнічае галаўны мозг. А вось якія прагрэсіўныя рысы ў нервовай сістэме з'яўляюцца ў рыб мы з вамі вывучым.

1.1 Нервовая сістэма хордавых, і ў тым ліку рыб, складаецца з цэнтральнай нервовай сістэмы і якія адыходзяць ад яе нерваў. ЦНС уключае ў сябе галаўны і спінны мозг.

Дыялогавая гутарка.

Спінны мозг - гэта круглявая трубка, якая праходзіць у канале пазваночніка.

  - Да якой сістэмы адносіцца пазваночнік? (да апорнай).

Тады, галоўная функцыя апорнай сістэмы (абарона ад пашкоджанняў).

Зрабіце вывад аб значэнні канала пазваночніка (канал пазваночніка абараняе спінны мозг ад пашкоджанняў).

Галаўны мозг складаецца з пяці аддзелаў: пярэдні мозг, сярэдні мозг, прамежкавы мозг, даўгаваты мозг і мазжачок.

У вас на партах ляжаць апорныя табліцы, часткова яны запоўнены. Папрашу вас адкрыць старонку 121 падручніка і зыходзячы з функцый аддзелаў галаўнога мозга дапоўніць табліцу. Дадатак 2.

1.2. Органы пачуццяў рыб добра прыстасаваны да жыцця ў вадзе.

Орган зроку. Вочы пагружаныя ў глыбокія круглявыя упадзіны чэрапа, якія абараняюць іх ад пашкоджанняў. Яны маюць плоскую празрыстую рагавіцу і шарападобны крышталік, у сувязі з чым рыбы бачаць толькі блізка размешчаныя прадметы (да 10 - 15 м). У храстковых рыб зрок чорна-белы, у касцяных - каляровае.

- Як вы думаеце, ці адыгравае зрок важную ролю ў жыцці рыб? (так).

- Прывядзіце прыклад. (Пошук ежы, партнёра для размнажэння, пазбяганне небяспекі, распазнанне асоб свайго выгляду).

Рубрыка «Гэта цікава».

Здавалася б, аднолькава выразна бачыць і ў вадзе, і на сушы аднымі і тымі ж вачыма немагчыма, але рыба чатырохвочка ўмудраюцца гэта рабіць. Чатырохвочкі знакамітыя прыладай вока: яго верхняя палова прыстасаваная для зроку ў паветры, а ніжняя - у вадзе. Вочы вынесены на верх галавы, і рыба плавае, пагрузіўшы іх да паловы ў ваду. Паветранай паловай вачэй яна выглядае насякомых, а воднай - сочыць, ці няма небяспекі ў вадзе.

Орган нюху. Орган нюху прадстаўлены парнымі мяшочкамі, якія ляжаць паміж ротам і вачыма, высланымі адчувальнымі клеткамі. Кожны нюхальны мяшочак адкрываецца вонкі адтулінай - ноздраў.

- Каму могуць ісці на карысць веды аб вострым нюху рыб?

(Рыбакі выкарыстоўваюць востры нюх рыб, прыцягваючы іх прыкормам да месцаў лоўлі).

Орган слыху.

- Чаму падчас рыбнай лоўлі нельга гучна размаўляць? А можа і можна? Як вы думаеце?

Гукавыя ваганні добра распаўсюджваюцца ў вадзе. Таму орган слыху прадстаўлены толькі унутраным вухам, размешчаным злева і справа ў задняй частцы чэрапа.

  - Прымаўка "Нем як рыба" адпавядае рэчаіснасці?

  Рыбы здольныя выдаваць гукі рухамі сківіц, жаберных накрывак, плаўнікоў, плавальнай бурбалкай. З дапамогай гукавой сігналізацыі рыбы выяўляюць пагрозу, папярэджанне, заклік, падаюць сігнал трывогі. Аднак, каб пачуць гэтыя гукі, чалавеку неабходна выкарыстоўваць спецыяльныя прыборы, бо наша вуха ўлавіць іх няздольна.

Рубрыка «Цікава ведаць».

  Марскія пеўні выдаюць кароткія рэзкія гукі, якія нагадваюць рохканне, бурчанне і храп

Орган бакавой лініі. Адмысловую ролю ў жыцці рыб гуляе орган бакавой лініі. Ён прадстаўлены падоўжнымі каналамі, якія ляжаць па баках цела ў скуры, ад якіх адыходзяць шматлікія кароткія, вертыкальна размешчаныя канальчыкі, сообщающиеся з вонкавым асяроддзем адтулінамі. Яны і ўспрымаюцца нашым вокам як лінія

- Чаму рыбы арыентуюцца ў струменях вады, могуць трымацца ў стаі плаваць як у дзённы, так і ў начны час сутак, пазбягаючы сутыкненняў з падводнымі прадметамі? (бакавая лінія).

Такі орган ёсць толькі ў рыб.

  Фізімінутка (прафілактыка блізарукасці)

1-3 Паводзіны рыб. Калі паспрабаваць дакрануцца да цела рыбы, якая плавае ў акварыуме, яна будзе пазбягаць гэтага, рэзка сыходзячы ў бок. Пры падачы ж корму ў кармушку рыбы ў акварыуме будуць падплываць да яе.

- Што ў дадзеным выпадку праяўляецца? (рэфлекс).

- Давайце ўспомнім, што такое рэфлекс? (зваротная рэакцыя арганізма на ўздзеянне з навакольнага асяроддзя. Паглядзім, як перадаецца сігнал ад вонкавых аналізатараў да ЦНС на прыкладзе харчовага рэфлексу.

  Пры выглядзе ежы ў рыб узбуджэнне ад органа зроку і нюху перадаецца ў вызначаныя аддзелы цэнтральнай нервовай сістэмы, а ад іх па рухальных нервах. У выніку рыба плыве да ежы і есць яе. Зваротная рэакцыя рыбы на глядзельныя, слыхавыя, смакавыя рэцэптары прыроджаная, перадаецца па спадчыне. Такія рэфлексы называюцца безумоўнымі.

1-4 Вучні, што такое размнажэнне? (Гэта працэс, дзякуючы якому адбываецца павелічэнне колькасці асобін гэтага віду.)

-Якое значэнне мае размнажэнне ў жыцці жывёл? (Размнажэнне забяспечвае існаванне віду працяглы час). З матэрыялаў 6 класа вы падушыце, што апладненне -гэта…… ( працэс зліцця палавых клетак), у выніку якога ўтворыцца ( зігота). Апладненне можа быць ..... (вонкавым) і ..... (ўнутраным). У рыб якое?

Большасць відаў рыб раздзельна полыя жывёлы. У самак у  целе знаходзіцца 1 (рачны акунь) або два (шчупак, лешч, селядзец) мешкападобных яечніка (у іх развіваюцца ікрынкі).

Самцы маюць пару выцягнутых стужкападобных семенікоў. У перыяд размнажэння семеннікі павялічваюцца і напаўняюцца густой бялёсай вадкасцю - малокамі, якая змяшчае мільёны сперматазоідаў. Палавыя органы ў самак і самцоў адкрываюцца вонкі на брушным боку палавой адтулінай.

  Рыбы адных відаў накіроўваюцца з мора ў рэкі (напрыклад, ласасёвыя рыбы: кета, гарбуша), іншыя -наадварот, ідуць з рэк у моры (рачны вугор). Гэта прахадныя рыбы. Для нераставання яны праходзяць вялікія адлегласці. Рыбы, якія жывуць і размножваюцца ў вадаёме аднаго тыпу (карась, акунь, шчупак), называюцца аселымі рыбамі. Нераст - складанае інстынктыўнае паводзіны рыб у перыяд размнажэння, якое заключаецца ў вымётванні палавых прадуктаў з наступным апладненнем.

Большасць відаў рыб падчас нерасту збіраюцца вялікімі зграямі. Самкі адкладаюць ікру на водных раслінах, камянях, у спецыяльна выкапаныя ямкі (самка рачнога акуня кідае злепленую ў выглядзе стужкі ікру на водныя расліны). Самцы апырскваюць гэтую ікру малокамі. Адбываецца апладненне.

  - Адкрыйце падручнік на стар. 123 мал. 110.

Праз некаторы час з ікрынак з'яўляюцца маленькія лічынкі рыб. На брушным баку лічынак маецца жаўтачны мяшок, які служыць для іх крыніцай харчавання. Затым лічынкі пачынаюць харчавацца самастойна планктонам і развіваюцца ў маладую рыбку - МАЛЕК. Такім чынам развіццё рыб адбываецца з поўным ці няпоўным ператварэннем? (з няпоўным ператварэннем).

5. Першасны кантроль і замацаванне вывучанага.

1) Тэст. Індывідуальная праца.

1) Колькасць аддзелаў галаўнога мозгу рыб роўна:

а) 4 6)3; в) 5; г) 6.

2) Якія аддзелы нервовай сістэмы ўтвараюць яе цэнтральную частку?

а) галаўны і спінны мозг;

б) сярэдні і даўгаваты мозг;

в) пярэдні мозг і мазжачок.

3) Да безумоўных рэфлексаў адносяцца:

а) збор рыб у кармушкі пры запальванні лямпачкі;

б) рэакцыя на смак ежы;

в) збор рыб у кармушкі пры пастукванні па сценках акварыума.

4. Які аддзел галаўнога мозга ўдзельнічае ў рэгуляцыі руху рыб?

А) усе аддзелы галаўнога мозгу.

Б) усе аддзелы, акрамя прамежкавы.

У) толькі мазжачок.

5. Які орган дапамагае рыбе пазбягаць у цемры сутыкненняў з падводнымі прадметамі?

А) орган слыху.

Б) орган нюху.

В) орган зроку.

Г) орган бакавой лініі.

6. Што гэта за рэфлекс:

1) збор рыб у кармушкі пры запальванні лямпачкі;

2) рэакцыя на смак ежы;

3) збор рыб у кармушкі пры пастукванні па сценках акварыума?

7. Аселыя рыбы - гэта тыя, якія….:

1) накіроўваюцца з мора ў рэкі;

2) ідуць з рэк у мора;

3) жывуць і размнажаюцца ў вадаёме аднаго тыпу.

    Узаемаправерка па эталоне на (д/да)

2) Індывідуальная праца.

  Вучні падпісваюць карту-схему «Будова галаўнога мозга рыб», карыстаючыся падручнікам на стар. 121.

  Франтальная праца. Біялагічная задача:

З акварыўмнымі рыбкамі прарабілі наступны досвед. Напоўнілі прабірку вадой і кінулі ў яе жывых матылёў. Апусцілі прабірку ў акварыум з галоднымі рыбкамі. Рыбкі спрабавалі схапіць матыля, але грукаліся аб прабірку. У наступныя дні досвед паўтаралі, але рыб кармілі іншай ежай. Як вы думаеце, што адбывалася, калі кідалі матыля ў ваду без прабіркі? Растлумачце дадзеную з'яву.

6. Падвядзенне вынікаў урока:

     - Падвядзем вынікі. Якая тэма вывучана? Ці дасягнута мэта ўрока?

     - Сфарміраваць вывады па ўроку.

  Вывады:

• Ці маюць рыбы больш складаную нервовую сістэму ў параўнанні з ланцэтнікам? (Рыбы маюць больш складаную нервовую сістэму і органы пачуццяў, чым у ланцэтніка);
• Што ляжыць у аснове паводзін рыб? (у аснове паводзін рыб ляжаць безумоўныя і ўмоўныя рэфлексы).
• Ці маюць асаблівасці будовы органы пачуццяў? (рыбы маюць асаблівасці будовы органаў зроку, слыху, нюху, дотыку, бо яны з'яўляюцца прыстасаваннямі да ўмоў жыцця ў водным асяроддзі).

Выстаўленне адзнак:

1) - Падчас урока былі правераны карткі з індывідуальнымі заданнямі, я выставіла наступныя адзнакі…

7. дамашняе заданне.
8. параграф 34.
9. Творчае заданне (па жаданні): Аповяд аб тым, як акунь (імя, дапусцім Васіль) ідзе ў першы клас.

Паспрабуйце пафантазіраваць, прыдумаць якія навучальныя прадметы павінны быць у школе для рыб. Прыдумайце навучальныя дапаможнікі да некаторых прадметаў, як ён імі будзе карыстацца. Паспрабуйце апісаць навучальны дзень акуня. Умова толькі адна: вашыя фантазіі павінны адлюстроўваць рэальныя біялагічныя асаблівасці органаў пачуццяў і паводзіны рыб. Якія навыкі ў яго ёсць і якія ён мог бы набыць падчас навучання.

8. Рэфлексія. (1 хв.).

- А зараз выкажыце сваё меркаванне аб уроку з дапамогай лісты самакантролю.

ЛІСТ САМАКАНТРОЛЮ

Падкрэсліце лічбу, якая адлюстроўвае ваша меркаванне.\

1.Важнасць тэмы	3 - цікава	4 - цікава	5- неабходна
2.Разуменне тэмы	3 - дрэнна	4 - добра	5- выдатна
3.Самаацэнка	3 –запомніў мала	4 –засвоіў асноўнае	5 – ведаю
4.Ацэнка працы класа	3 -не актыўная	4 - актыўная	5-ўзгодненая
5.Ацэнка настаўніка	3 -сумны	4-зацікаўлены	5- захоплены

Дзякую за працу.

Урок скончаны. Да пабачэння.

КРУГОВОРОТ ВОДЫ В ПРИРОДЕ. ЗНАЧЕНИЕ ВОДЫ В ПРИРОДЕ И ЖИЗНИ ЧЕЛОВЕКА. РОЛЬ ЧИСТОЙ ВОДЫ ДЛЯ ЗДОРОВЬЯ НАСЕЛЕНИЯ

Селюн Светлана Анатольевна

учитель химии

Республика Беларусь Любанская средняя школа Вилейского района

Аннотация: Данная методическая разработка посвящена проблеме загрязнения воды, охране водных ресурсов нашей планеты. Здесь рассматривается представление о круговороте воды, о ее роли и использовании в разных областях человеческой деятельности. Весь материал занятия подводит учащихся к выводу о необходимости экономно и бережно относиться к воде на всей планете.

Ключевые слова: вода, загрязнение, здоровье, круговорот, природа.

THE WATER CYCLE IN NATURE. THE IMPORTANCE OF WATER IN NATURE AND HUMAN LIFE. THE ROLE OF CLEAN WATER FOR PUBLIC HEALTH

Selyun Svetlana Anatolyevna

учитель химии

Republic of Belarus Lubanskaya secondary school of Vileysky district

Abstract: This methodological development is devoted to the problem of water pollution, protection of water resources of our planet. Here we consider the idea of the water cycle, its role and use in various fields of human activity. All the material of the lesson leads students to the conclusion that it is necessary to treat water sparingly and carefully on the whole planet.

Keywords: water, pollution, health, circulation, nature.

 

 

 

Цель: формировать у учащихся ответственное отношение к водным ресурсам нашей планеты в целом и своей родной Беларуси, в частности, а также научить их беречь воду в повседневной жизни.

     Задачи:

- создать условия для формирования представления о круговороте воды, как важнейшем явлении в природе; о ее роли и использовании в различных областях человеческой деятельности;

- показать значение воды для живых организмов;

- привлечь внимание учащихся к вопросу о необходимости охраны водоемов и к проблеме очистки воды;

- формировать целостное видение картины природы через разнообразные виды деятельности учащихся на уроке.

- продолжить развитие умений анализировать, сопоставлять, делать выводы, отстаивать свою точку зрения.

Ход занятия

1. Организационный момент.

Создание положительного эмоционального настроения.

Здравствуйте ребята, прочитайте про себя загадку. Садитесь.

На ваших партах вы видите кисточки и баночку с водой. Ваша задача – отгадать загадку и нарисовать ответ.

Чтобы лился дождик с неба,

Чтоб росли колосья хлеба,

Чтобы плыли корабли –

Жить нельзя нам без …

1. Мотивация и целеполагание.

 Ребята, ваша следующая задача – к рисункам с ответами подобрать ассоциации к слову вода. Работаем парами, выходит один представитель от пары и рассказывает о том, какие ассоциации вы подобрали.

Раздать учащимся информацию, связанную с темой занятия, но отметить, что там не вся информация правильная, ребята должны подчеркнуть то, что на их взгляд является неверным.

Вода – редкое вещество, распространенное в природе. Она покрывает всю поверхность земного шара. В составе воды есть воздух. Основной запас воды 97 %, составляют воды океанов и морей. Вместе они не формируют мировой океан. Вода – источник жизни. Есть организмы, которые могут жить без кислорода и без воды. В теле человека нет воды. Без воды человек может прожить только два дня. В 1 литре морской воды содержится 98 тонн соли.

Вода обладает необыкновенным свойством: бывает только жидкой. Эти превращения связаны с ее удивительной способностью находиться в непрерывном круговороте. Под действием холода вода морей, океанов, озер и рек нагревается и в виде пара поднимается в воздушные слои. Она не испаряется и с поверхности почвы, ее испаряют растения и животные.

Невидимый глазу водяной пар, поднимаясь до холодных слоев атмосферы, сгущается и образует облака. Из них вода в виде дождя или снега остается в атмосфере. Другая часть накапливается в ледниках, просачивается в землю, питает растения. Поверхность суши остается всегда сухой и без растительности.

Вода, проникшая на незначительную глубину, выходит на поверхность в виде родников, стекает в реки. В более глубоких слоях земли воды не бывает. Попадая на поверхность земли, вода, так или иначе, всегда остается.

Работа с текстом и его анализ.

1. Изучение новой темы.
2. Блок передачи знаний.

Введение.

Круговорот воды в природе.

Значение воды в природе и жизни человека.

Роль чистой воды для здоровья человека.

Введение.

          Сегодня мы отправляемся в увлекательное путешествие по миру воды. Казалось бы, вода – это что-то очень простое и привычное. Но на самом деле, это огромное чудо, которое нужно беречь и защищать. Сегодня мы узнаем о воде много нового и удивительного.

Круговорот воды в природе.

У вас на партах лежат индивидуальные схемы круговорота воды в природе, вклейте их в свою тетрадь (рис. 1).

 

Рис. 1. Круговорот воды в природе.

 

Вода в природе находится в постоянном движении. Под действием солнечного тепла она испаряется с поверхности водоемов. При переходе из жидкого состояния в газообразное вода освобождается от растворенных в ней веществ. Водяной пар поднимается в верхние слои атмосферы, охлаждаясь там, образует облака. Из них, в зависимости от поры года, вода выпадает на землю в виде атмосферных осадков – дождя или снега.

Дождевая вода или снег попадают в реки, моря, океаны или проникают в землю, образуя подземные воды. Они стекают в открытые водоемы и после этого описанный цикл снова повторяется. Круговорот воды – исключительно важный процесс. Он обеспечивает земную поверхность пресной водой. А теперь внимательно посмотрите на схемы и подумайте, что бы было, если бы круговорот воды исчез?

Значение воды в природе и в жизни человека.

Воды на Земле и много, и мало. Ее много в морях и океанах, но морская соленая вода непригодна для питья, для многих технических производств и сельского хозяйства. Ученые доказали, что жизнь возникла именно в воде. Известно, что человеческая кровь состоит из 98 % воды, такое же количество воды и в медузе. Пресной воды существенно меньше. Треть населения Земли испытывает в ней острый недостаток.

Чтобы приготовить чашку кофе, нужно 140 л воды. Ведь сначала кофе надо вырастить.

Чтобы сделать 1 кг бумаги, нужно 700 л воды.

Для выращивания 1 т пшеницы необходимо 1500 т воды.

А на производство 1 кг говядины уходят целых 15 000 л воды.

Основные запасы пресной воды сосредоточены в полярных льдах.

Ограниченные запасы пресной воды еще больше сокращаются из-за их загрязнения.

В каждой стране – немало великолепных рек и озер, которые дарят нам с вами свои богатства. Например, есть всемирно известное озеро Байкал самое глубокое, крупнейшее в мире пресное озеро. В нем сосредоточено 20 % мировых запасов пресной воды. В озеро впадают 336 рек, а вытекает только одна – Ангара. Вода в Байкале удивительно чистая и прозрачная.

Роль чистой воды для здоровья человека.

 Вода – это основной растворитель в человеческом организме. С ее помощью переносятся все полезные вещества, она же выводит из организма шлаки и вредные вещества. В водных растворах происходят все химические реакции в нашем организме.

Среднестатистический человек состоит из воды на 50 – 80 %. Пятимесячный эмбрион состоит из воды на 95 % (поэтому для беременных женщин пить качественную воду особенно важно), ребенок на 70 – 80 %, а взрослый человек на 50 – 70 %. То есть с возрастом человек «усыхает», организм зашлаковывается и вместе с уменьшением воды в организме приходят болезни и старость.

Среднестатистический человек, пользуясь водопроводной водой, за свою жизнь пропускает через свой организм от 80 кг да 100 кг «химической грязи». Именно поэтому так важно быть уверенным в качестве употребляемой воды. Экологически чистая вода – наиболее важный продукт питания. Если задаться целью, очистить 35 тон воды, выпиваемой среднестатистическим человеком за всю жизнь, то в результате получим 420 стаканов солей и загрязнителей. Этот водный «мусор» остается в организме: оседает в суставах, блокирует мембраны клеток всех органов и тканей организма, не позволяя им нормально функционировать.

Вода – уникальная ценность для человека. В век информационных технологий, развитой промышленности и постоянного роста численности населения необходимо задуматься о том, что все природные блага мы не получаем в наследство от своих предков, а берем взаймы у своих потомков. И от качества питьевой воды, которая течет из крана, напрямую зависит здоровье наше и наших потомков.

2. Практикум в форме интерактивного упражнения в малых группах.

А что же каждый из нас может сделать, чтобы сохранить воду?

Давайте проявим наше творчество и фантазию и поработаем в командах! Ведь только совместными усилиями мы добьемся больших результатов.

Учащиеся делятся на 3 команды. Выполняют интерактивные творческие задания. Затем делают презентацию своих работ.

Творческие задания для команд.

1. Сочинить стихотворные советы по сбережению воды дома, в школе и на природе. (На выбор, ребята делают это дома заранее).
2. Изобразить стихотворение в виде плаката с текстом и рисунком. Изобразить стихотворение в виде «живой скульптуры» или композиции.

Физкультминутка.

Ребята, давайте отдохнем. Я буду вам называть природные явления, а вы их изображать. (Вода, ветер, круговорот воды в природе, дождь, солнце, пар, горы, ручеек, тучи). Молодцы, присаживайтесь.

     III. Обобщение изученного материала.

Сюжетно-ролевая игра.

Мы проведем ролевую игру, в которой каждый из вас, побудет частью нашей сегодняшней темы. От каждой команды 4 учащихся.

Сегодня вы будете играть:

     - воду;

     - расточительного человека;

     - бережливого человека;

     - природу.

Вода должна говорить, как ей плохо от загрязнений окружающей среды. Расточительный человек – искренне радоваться этому. И утверждать, что вода создана только для него. Ему решать, как ей пользоваться. Бережливый человек – пытаться отговорить расточительного человека, приводя доводы. Природа – рассказывает, как страдает все живое на земле.

1. Итог занятия. Рефлексия.

Сегодня мы изучили такое знакомое всем, но такое удивительное и загадочное вещество – воду. Занятие помогло объединить в одно целое ваши знания о воде из курсов химии, биологии, географии, физики, литературы. Какие же выводы можно сделать по окончании нашего занятия?

 

 

 

Список литературы

1. Маловичко, А. И. Все о воде / А. И. Маловичко. – М.: Просвещение, 1986
2. Мишон, В. М. Поверхностные воды Земли: ресурсы, использование и охрана / В. М. Мишон. – Воронеж: БГУ, 1996
3. Непомнящий, Н. Н. 100 великих загадок природы / Н. Н. Непомнящий. – М.: Вече, 2004
4. Сквирский, В. Ф. Питьевая вода и здоровье / В. Ф. Сквирский. – Сант – Петербургский курьер, 2000

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пазакласнае мерапрыемства

“Скажы па-беларуску!”

 

Мэта: садзейнічаць абуджэнню цікавасці вучняў да беларускай мовы.

Задачы:

-       стварыць умовы для абагульнення ведаў вучняў, набытых падчас

урокаў беларускай мовы і літаратуры; актывізацыі пазнавальнай дзейнасці вучняў;

-       папулярызаваць беларускую мову і літаратуру сярод вучняў;

-       развіваць уменне працаваць у камандзе;

-       выхоўваць любоў і павагу да беларускага слова.

Тып мерапрыемства: гульня.

Формы работы: групавая, калектыўная, у парах.

Абсталяванне: раздатачны матэрыял (карткі з заданнямі, бланкі адказаў, граматы), ілюстрацыйны матэрыял (фотаздымкі ў беларускім нацыянальным стылі; цытаты з вершаў пра беларускую мову);

мультымедыя.

 

ХОД МЕРАПРЫЕМСТВА

 

1. Арганізацыйны момант:

Уступнае слова настаўніка:

– Добры дзень, паважаныя калегі і вучні! Рада вітаць усіх на гульні “Скажы па-беларуску!”. Роднае слова – люстэрка культуры народа, яго духоўнае аблічча. Мова – наша спадчына, якую мы атрымліваем ад бацькоў і павінны перадаць наступным пакаленням. Хто хоць раз пачуў беларускую мову, не забудзе яе мяккасці і мілагучнасці, плаўнасці і напеўнасці, сціплай прыгажосці і самабытнасці.

–        З прывітальным словам да нашых гасцей выступаюць шасцікласнікі:

Чытальнік 1:

Пагавары са мной на мове,

На нашай роднай, не чужой.

Адчуеш ты – у кожным слове

Душа яднаецца з душой.

Чытальнік 2:

У словах тых – надзеі нашы

І нашы мары пра жыццё.

Калі мы з мовай –

Нас не страшыць

Ні гвалт, ні мор, ні забыццё.

 Чытальнік 3:

Пагавары са мной на мове,

Забудзь на час пра “языкі”.

Няхай гучаць у кожным слове

І продкі нашы, і вякі!

Настаўнік:

– Сапраўды, давайце пакінем “языкі” і іншыя прадметы за дзвярамі

нашага кабінета і звернемся да беларускай мовы. Хоць на кароценькія 45

хвілін... Сёння мы правядзём турнір, які выявіць лепшых знаўцаў беларускай

мовы. Гуляюць 2 каманды. Ацэньваць іх адказы будзе падліковая камісія.

 

1. Этапы гульні:

Настаўнік:

– Правілы гульні наступныя:

1. Вас чакаюць 5 тураў наступнай тэматыкі: “Ведаем лексіку”; “Перакладаем з рускай мовы”, “Чытаем і пішам па-беларуску”, “Правяраем правапіс”, “Уключаем фантазію”. Назвы тураў невыпадковыя. Усё гэта неабходна рабіць, каб авалодаць беларускай мовай.
2. У кожным туры пэўная колькасць пытанняў, за 1 правільны адказ налічваецца 1 бал. Пытанні для каманд агульныя, адказы на іх неабходна запісаць у бланк адказаў.
3. Перамагае каманда, якая набярэ большую колькасць балаў.

 

– Калі гатовы, то поспехаў і цікавай гульні.

РАЗМІНКА:

– Праверым, наколькі добра вы ведаеце беларускі алфавіт. Каб разгадаць зашыфраванае выказванне, трэба суаднесці лічбу і літару алфавіта.

21, 19, 33, 14, 21    17, 1, 25, 1, 20, 1, 12 – 18, 16, 5, 15, 1, 33    14, 16, 3, 1.

Адказ: Усяму пачатак – родная мова.

 

Тур 1 “Ведаем лексіку”:

Камандам-удзельніцам дэманструюцца на экране фотаздымкі розных рэчаў (10 секунд – 1 фотаздымак), неабходна запісаць назвы дадзеных прадметаў і запісаць адказы ў бланк:

 

1. Ліхтар;
2. Шалік;
3. Сукенка;
4. Капялюш;
5. Ручнік;
6. Васілёк (кветка);
7. Галінка;
8. Чарніцы;
9. Хата;
10. Ластаўка (птушка).

 

Тур 2 “Перакладаем з рускай мовы”:

Перакласці на беларускую мову (без дапамогі слоўніка) наступныя словы:

 

1. Художник
2. Еда
3. Сережки
4. Ежевика
5. Кровать
6. Яблоко
7. Ромашка
8. Тропинка
9. Спасибо
10. Неделя

 

На выкананне задання – 3 хвіліны.

 

Тур 3 “Чытаем і пішам па-беларуску”:

Даведаемся, ці ёсць сярод вас паэты.

3 прапанаваных слоў складзіце верш пра мову. Магчымы варыянт: слова, мова, жывое, трапяткое, чулае, мудрае, звонкае, лепшае. Каманды прэзентуюць уласныя вершы.

 

III.            Хвілінка для адпачынку:

– На самой справе, мы не проста так сабраліся на турнір, прысвечаны беларускай мове. Справа ў тым, што 21 лютага адзначаецца Міжнародны дзень роднай мовы. Для большасці жыхароў нашай краіны  роднай з’яўляецца менавіта беларуская мова. Роднай – значыць, любімай, дарагой, самай-самай… Беларусам многія могуць пазайздросціць: у спадчыну нам засталася па-сапраўднаму ўнікальная мова! Ці ведаеце вы, што беларуская мова – самая мілагучная пасля італьянскай мовы?

Кожны чалавек павінен ведаць сваю мову: мы чытаем класікаў, чуем прыгожую мову ў тэатрах і не перастаём здзіўляцца багаццю беларускай мовы. Мы з вамі яшчэ толькі ў пачатку шляху і многае яшчэ чакае наперадзе, але сёння мы зрабілі яшчэ адзін крок, каб авалодаць беларускай мовай. Прагляд і абмеркаванне відэароліка “Цікавыя факты пра беларускую мову”.

https://www.youtube.com/watch?v=InaXOza5pCM

 

Тур 4 “Правяраем правапіс”:

            На дошцы прымацаваны карткі: на адным баку слова напісана правільна, а на другім – не. Вучні павінны вызначць правільна напісаныя словы. Да дошкі запрашаюцца па 2 удзельнікі ад кожнай каманды, іх задача вызначыць правільна напісаныя словы.За кожны правільны адказ – 1 бал.

 

1. Лодка/ лотка;
2. Сцежка/ стежка;
3. Голас/ галас;
4. Дэльфін/дзільфін;
5. Сонца/ солнца;
6. Дожджык/ дошчык;
7. Вясёлка; вясолка.
8. Шчодры/ щодры;
9. Дрэўца/ дрэуца;
10. Стужка/ стушка.

 

 

Тур 5 “Уключаем фантазію”

На картцы намаляваны пусты шкляны слоік. Задача вучняў запісаць назвы

прадметаў на літару М, якія могуць змясціцца ў 3-літровы слоік. За кожны правільны адказ – 0,5 бала.

Падліковая камісія падводзіць вынікі гульні, тым часам вучні праводзяць рэфлексію.

 

1. Рэфлексія:

Настаўнік:

– Вы з годнасю прайшлі ўсе іспыты нашага турніру.Давайце падвядзём вынік.

Што новага вы даведаліся сёння? Што было цікавым і запамінальным?

        Сінквейн (калектыўна):

 

Мова

Родная, беларуская,

Вучыць, паважаць, ведаць

Усяму пачатак – родная мова.

 

Радзіма

 

1. Падвядзенне вынікаў гульні, узнагароджанне пераможцаў:

Агучванне вынікаў, узнагароджанне пераможцаў.

Заключнае слова настаўніка:

– Беларуская мова – гэта адзін з нашых спрадвечных нацыянальных скарбаў, які захавалі нашы продкі. Мы толькі пачынаем разгадваць таямніцы беларускай мовы, бо знаходзімся толькі ў пачатку шляху. Наперадзе нас чакае шмат новых таямніц, галоўнае – не спыняцца!!!

–  Беражыце родную мову, смела размаўляйце і  ніколі не цурайцеся роднай мовы. Дзякуй за плённую і шчырую працу!.

Тэма: Унутраныя сілы Зямлі. Землетрасенні, вулканізм.

Мэта: Стварыць умовы для фарміравання ў вучняў ведаў аб ўнутарных сілах зямлі,аб паходжанні вулканаў землятрасеннях, вулканізме.

Абсталяванне: фізічная карта свету, атласы, плакаты, макет вулкана, слайды.

 

Ход урока

 

1. Арганізацыйны момант.
2. Уступнае слова настаўніка аб мэце ўрока.
3. Праверка д/з:

• работа па індывідуальных картках;

Тэст

Выберыце правільны адказ

1.Таўшчыня  мантыі:

    а) 10км.                                    г)65 км.

    б)65 км.                                     д)1800 км. 

     в) 2900км.

2. Максімальная магутнасць зямной кары?

а) 800 км.                            в)8 км.

б)80км.                                г)800м.

3. Укажыце радыус ядра Зямлі

а) 3500км.                               в)1800 км.

б)1500 км.                               г)70 км.

                                                  д)2600км.

4. З якіх слаёў складаецца зямная кара?

 

5. Які слой адсутнічае ў акіянічнай зямной кары?

   узаемаправерка;

• франтальные апытанне ( што такое мантыя, ядро, пералічыце іх прыкметы)

4. Новая тэма:

• праблемнае пытанне (на ўзбярэжжы Нарвегіі, далёка ад кромкі вады ўбіты калочкі, да якіх раней првязвалі лодкі. Растлумачце чаму калочкі на сённяшні дзень знаходзяцца не каля самага краю вады(зямная паверхня паднялася) што гэта значыць? (зямная кара рухаецца));
• паведамленне настаўнікам тэмы ўрока (слайд №1);
• тлумачэнне настаўніка “Унутраныя сілы Зямлі” (слайд №2, 3, 4);
• пад уплывам унутраных сіл Зямлі рухаюцца блокі літасферы, утвараюцца разломы, змяняюцца абрысы берагавой лініі. А яшчэ.... аб гэтым вы даведаецеся праслухаўшы верш (слайд №5);
• аб якой з’яве ідзе размова ў вершы (аб землятрасенні);
• а як вы разумееце дадзенае слова (гэта з’ява калі садрагаецца зямля);
• тлумачэнне настаўніка “Зямная кара ў значнай ступені складаецца з вялікіх каменных пліт. Этыя пліты пастаянна рухаюцца, таму што перамяшчаецца мантыйнае рэчыва пад імі. Рух адбываецца пастаянна, але людзі яго не заўважаюць. Так як пліты рухаюцца некалькі сантыметраў у год, а то і ў цэлае дзесяцігоддзе. Але калі іх перамяшчэнне становіцца рэзкім і штуршкападобным, то ўзнікаюць моцныя ваганні глебы. Гэта і ёсць землетрасенне.;
• слайд №6;
• нешмат з грозных з’яў прыроды могуць параўнацца з разбуральнай сілай і небяспекай з землетарсеннем. Гісторыя чалавецтва налічвае мільёны загінуўшых людзей, сотні загінуўшых гарадоў і паселкаў, пабудоў, ад гэтага стыхійнага бедства. Пачнем нашу размову з таго, як адбываюцца землетрасенні. Прычыны землетрасенныў да канца не выяўлены. У 18 стагоддзі вучоныя зраболі вывад аб тым, што страсаюцца маладыя участкі зямной кары ў выніку змяшчэння горных парод па разлому. Чым большы разлом, тым большая яго сіла штуршка. У кожнага землетрасення ёсць свой ачаг і эпіцэнтр (слайд №7,8,9, 10,11);
• на Зямлі часцей за ўсё землетрасенні узнікаюць у Ціхім акіяне і горных масівах;
• землетрасенне ў Ліссабоне.” На Еўрапейскім еантыненце адбылося адно з самых разбуральных землетрасенняў у 1775 годзе. Ва ўсёй Заходней і Цэнтральнай Еўропе траслася зямля і дрыжэлі сцены дамоў. Сейсмічныя хвалі дакаціліся нават да Паўночнай Амерыкі. Мацней за ўсё дрыжэла зямля 1 лістапада ў сталіцы Партугаліі Лісабоне. Зямля ўздыбілася пад нагамі. Храмы і жылыя памяшканні рушыліся з такой хуткасцю, як быццам яны былі зроблены з пяску. Усіх ахапіў жах. Людзі не паспявалі уцякаць ад падаючых на іх галовы разбураючых сцен. Пасля гэтага штуршка ад горада засталіся толькі разваліны, якія сталі як быццам паграбальным саванам накрыла вялізная свінцова- шэрая туча пылу.

     Уцалеўшыя ў гэтым адзе  людзі кінуліся да берагоў Тако і прычалам         Лісабонскага порта. Яны спадзяваліся ўратавацца ад абломкаў падаючых камянёў, але тут іх чакала іншае гора. У час першага штуршка значная частка акваторыі порта агалілася. Вада адступіла ад беравга, і стаячыя ў прычала караблі заваліліся на бок на ілістым дне. Але вада не замедліла вярнуцца. Вялізныя валы вады з грохатам абрушыліся на горад. Усё, што не было разбурана землетрасеннем, паглынулі волны цунамі. Багаты і прыгожы горад за лічаныя хвіліны пераўтварыўся у груду развалін. 32 тысячы чалавек загінула пад развалінамі альбо іх знесла ў мора.”

• слайд № 11;
• пытанне да класа: “ Як вы думаеце, ці магчыма ўзнікненне землетрасенняў у межах Беларусі?”
• паведамленне настаўніка “ Большая частка тэрыторыі Беларусі адносіцца да раёнаў магчымых 6-7 бальных землетрасенняў. Землетрасенні тут маюць два асноўныя выточнікі: па-першае, рух па разломах, якія дзеляць блокі зямной кары; па- другое, адгалоскі сейсмічных працэсаў у блізляжачых абласцях маладога гораўтварэння, часцей за ўсё ў Карпатах. Так адгалоскі Карпатскага землетрасення адчуваліся на тэрыторыі Беларусі ў 1977 і 1990 гадах. Напрыклад 30 мая 1990 года і Мінску сіла землетрасення была 3-4 балы.”;
• - слайд №12-сіла землетрасенняў вызначаецца па 12- бальнай шкале Рыхтэра.;
• слайд№13- прыбор сейсмограф , які дапамагае вызначыць сілу землетрасення.;

слайд № 14-прагноз землетрасення( выступленне вучня з раней падрыхтаваным паведамленнем)

Прагноз землетрасенняў- актуальная задача сейсмолагаў. Прагноз можа быць розны: доўгатэрміновы, кароткатэрміновы і аператыўны.  Першы даецца на бліжэйшыя дзесяткі- сотні год , другі- на гады, месяцы, дні і нават гадзіны.  Прадвеснікаў землетрасенняў вельмі шмат і яны ўсе вельмі розныя.

Калі размова ідзе аб доўгатэрміновым прагнозе, то ў абласцях моцных землятрасенняў, якія адбываюцца раз у дзесяткі гадоў, важным паказчыкам з’яўляецца доўгая адсутнасць землятрасенняў. Чым гэты час большы, тым верагоднасць моцнага землятрасення ўзрастае. У некаторых выпадках  важную ролю адыгрывае перыядычнасць землетрасенняў па дадзеных шматгадовых назіранняў. Перад землятрасеннем часта змяняецца магнітнае поле, акустычныя свойствы асяроддзя, жывёлы вядуць сябе незвычайна.

      У сучасы час вядома каля 70 відаў жывёл, якія зарэкамендавалі сябе ў якасці прагназістаў землетрасенняў.

     Сабакі пачынаюць выць, усплываюць глыбакаводныя рыбы, прыплываюць да берагоў вугры, адлятаюць птушкі, кошкі пакідаюць свае дамы, хатнія жывёлы адказваюцца ад ежы, неспакойна піхаюцца, імкнуцца  пакінуць памяшканне. Заўважана: сімптомы анамальных паводзін узмацняюцца за 1 -2 гадзіны да землятрасення.

 

• паслядоўнасці землетрасенняў вельмі небяспечны. Яны выклікаюць абвалы, опазні, цунамі, пажары і нават вывяржэнне вулканаў. За секунды разбураюцца гарады, гінуць мільёны людзей. Па некаторым дадзеным ад землетрасенняў з пачатку цывілізацыі загінула 150 мільёнаў чалавек.Вось некаторыя сумныя личбы, слайд №15;
• слайд № 16-землетрасенне ў Арменіі;
• слайд № 17 – прыкметы хуткога землетрасення;
• паслядоўнасцямі землетрасення могуць быць і вывяржэнне вулкана. Што такое вулкан і што такое вулканічнае вывяржэнне;

паведамленне вучня аб паданні” Адкуль пайшла назва “вулкан”

Вулканы

 

      Старажытныя народы лічылі, што вывяржэнне вулкана – гэта вялікі гнеў багоў.

      У адным  старажытнагрэчаскім міфе апісаны страшны паедынак паміж Зеўсам  і Тэфонам – чудзішчам ,аліцэтвараўшым вогнедыхаючыя горы і землятрасенні. Падняўся Тэфон з недраў зямлі, дзікім воем садрагнуў паветра. Бурнае пламя клубілася вакол яго, і зямля дрыжэла пад яго нагамі. Але смела кінуўся бог – грамавержац Зеўс і разгарэўся бой. Зямля і неба сатрасаліся да асновы. Сотнямі сыпаліся вогненныя стрэлы – маланікі Зеўса. Здавалася, што ад агня гарыць паветра і нават цёмныя грозныя хмары. Рухнуў Тэфон на зямлю. Зеўс падняў павержанага ворага і кінуў у Тартар. Але і ў Тартары пагражае грозны Тэфон багам і ўсяму жывому, вызывае буры і вывяржэнне вулканаў.

 

 

 

      Вядомы і знакаміты быў у грэкаў Гефест выдаючы майстар, ахоўнік кузнечанга майстэрства. Старажытныя грэкі лічылі, што жыве на востраве Гіеру ў Міжземным моры і ў глыбіні гары, над якой заўсёды клубіцца дым, куе аружжа.

     Самае галоўная кузніца бога Гефест была размешчана ў недрах гары Этны, на востраве Сіцылія. Этна (вышыня 3263 м) бушавала 130 разоў.

      У старажытных рымлян бог агня і кузнечных спраў таксама спачатку называўся Гефестам, але затым быў пераіменаваны ў Вулкана. Па легендзе, ён каваў даспехі ў сваёй кузніцы ўнутры гары на востраве Вулкана ў  Цірынскім моры, у берагоў Італіі. З гары непрырыўна выліваліся клубы дыму і языкі агню.

     З цягам часу любую вогнедышачую гару сталі называць вулканам, як і бога агню.

 

• фізкультхвілінка “Узнікненне вулкана”

“ 20 лютага 1943 года Пулідо з мексіканскага паселка Парікуцін працаваў у лесе. Наступіў поўдзень, і Пулідо ўжо збіраўся  дадому. Ён ускінуў лапату, сякеру і пайшоў па звілістай лясной сцяжынцы. Нечакана ў яго з-пад ног вылецеў невялікі кусок зямлі. Ад нечаканасці мексіканец спыніўся і папяціўся. Яму здалося, што пад лісцем нехта шавеліцца і злобна вурчыць. “Хтоб гэта мог быць?” – са здзіўленнем падумаў Пулідо. Ён падышоў і асцярожна пачаў разграбаць лапатай лісце. Нечаканя яму ў твар ударыла воблака едкага сернеге газу і раздалося моцнае шыпенне. З Пулідо не адбывалася нічога падобнага. Ён быў смелы чалавек і рашыў выясніць усё да канца. Ён падкраўся да злапалучнага месца і убачыў, што ў глебе з’явілася вялікая расшчэліна. Ён пачаў кідаць туды зямлю. Але сілы яго не хапала. Расшчэліна пачала хутка павялічвацца, а зямля пад нагамі дрыжаць і выпучвацца. Пуліда хутка ўскочыў на каня і паскакаў у вёску. Але і там яго чакала відовішча якое не паддаецца ўвасабленню: на месц вёскі з падзямлі ірвалася некалькі страшылішч. А на месцы першага вывяржэння ўтварыўся катлаван, на дне якого клакатала расплаўленая лава. На наступны дзень на гэтым месцы ўзвышаўся чоры дымячы конус. Вышыня яго была 60 метраў. Вулкан назвалі Пірыкуціна, ад імя вёскі. “

• слайд № 18- схема вулкана;
• слайд № 19- выгляд вулканаў з вышыні птушынага палёту;
• слайд № 20-а тут вулкан яшчэ спіць;
• слайд № 21-а тут ўжо адбываецца выбух;
• слайд № 22-магма;
• слайд №23-выгляды застыўшай лавы;
• найбольш вядомым з’яўляецца вывяржэнне вулкана Везувій( паведамленне вучня);

слайд №24-карціна К.П. Брулова “ Апошні дзень Пампеі”;

 Вывяржэнне Везувія. Гібель Пампеі.

 

    Аб грандыёзнай катастрофе мы даведаліся з захаваўшагася да нашага часу пісьма вучонага Плінія малодшага да рымскага пісьменніка Тацыту, у якім ён апісвае гібель свайго дзяцькі Плінія старэйшага і падзеі таго страшнага дня: “24 жніўня каля часу дня над гарой паказалася воблака непамернай велічыні... гэта воблака паднімалася ўверх моцнай струёй паветра, а ў тым месцы, дзе струя слабла, яна марудна расшыралася. Зверху пачалі падаць чорыя камні, абпаленыя і патрэсканыя ад жары. Мора моцна змялела, між тым з Везувія сталі вырывацца шырокія языкі полымя, і падняўся вялізны стоўб агню. У той час, калі ў іншых месцах быў яшчэ ясны дзень, то тут панавала ноч...

      Калі вывяржэнне закочылася, то выяснілася, што квінеючыя гарады поўнасцю зніклі з твару зямі. Стабію спалілі патокі лавы, Геркулану затапілі гразекамневыя патокі, а Пампеі заваліла шматмятровым слоем раскаленага пеплу і камней. Загінулі тысячы людзей.

     Але на гэтым Везувій не супакоіўся – амаль 7 гадоў ужо на працягу некалькіх стагоддзяў адбываюцца  яго вывяржэнні.

 

• размяшчэнне вулканаў на Зямным шары-слайд №25;
• слайд №26- класіфікцыя вулканаў;
• слайд №27- прадукты вулканізма;
• верш зачытвае настаўнік

Везувий зев открыл-

Дым хлынул клубом- пламя

Широко развилось,

Как боевое знамя.

Земля волнуется-

С шатнувшихся колонн

Кумиры падают!

Народ гонимый страхом,

Под каменным дождем.

 Под воспаленным прахом.

Толпами стар и млад,

Бежит из града вон.

- Якія прадукты вывяржэння апісваюцца ў вершы?;

-дэманстрацыя вопыту “ Дзеючы вулкан”

5. Падвядзенне вынікаў урока: “ Віктарына”- слайд №28-30

6 .Рэфлексія “ Што даведаўся?

                          Што спадабалася?

                          Ці было цікава?”

Адказы вучняў 

                         

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

План-канспект урока беларускай мовы ў 5 класе

 

Тэма. 

План-канспект урока беларускай мовы ў 5 класе

 

Тэма.  Свісцячыя і шыпячыя зычныя. Іх вымаўленне і правапіс Мэты. Фарміраваць паняцце аб свісцячых і шыпячых гуках, абазначэнні на пісьме і нормах іх вымаўлення. Пазнаёміць са з’явай прыпадабнення свісцячых да шыпячых, шыпячых да свісцячых. Выпрацоўваць уменне вымаўляць гэтыя гукі, засвоіць норму літаратурнага вымаўлення іх спалучэнняў у маўленчай плыні.

 

Абсталяванне. Падручнік, запісы на дошцы, карткі з заданнямі, смайлікі-магніты.

 

Ход урока

1. Арганізацыйны момант.
2. Праверка дамашняга задання.

Праверка выканання практ. 93.

3. Праверачная работа (2 варыянты, заданні на картках)

Варыянт 1

1. Падкрэсліце літары, якія абазначаюць зычныя гукі.

 

Хлеб і вада – няма галада.

Хлеб над усім пануе.

 

2. Выпішыце санорныя гукі з прыказак.

 

3. Выпраўце памылкі:

 

Рыпка, лотка, стох, марос, казьба, гат, лоп.

Варыянт 2

1. Падкрэсліце літары, якія абазначаюць зычныя гукі.

 

Найсмачнейшы хлеб ад сваёй працы.

Хлеб – усяму галава.

 

2. Выпішыце глухія парныя гукі з прыказак.
3. Выпраўце памылкі:

 

Рыпка, лотка, стох, марос, казьба, гат, лоп.

4. Паведамленне тэмы і мэтавызначэнне.

 

5. Знаёмства з новай тэмай урока.

 

Работа па падручніку, практ. 96 (калектыўна, вусна)

 

Знаёмства з правілам на ст. 44.

- Колькі шыпячых гукаў у беларускай мове? Назавіце іх.

- Колькі свісцячых? Назавіце іх.

Вучні робяць запісы ў сваіх дадатковых сшытках з табліцамі і схемамі.

Параўнанне вымаўлення і правапісу слоў з шыпячымі і свісцячымі гукамі      (практ. 97)

• Як вымаўляюцца шыпячыя гукі перад свісцячымі?
• Як вымаўляюцца свісцячыя гукі перад шыпячымі?
• А як праверыць правапіс літар, што абазначаюць шыпячыя і свісцячыя гукі?
• Прачытайце правіла на ст. 45 і скажыце, што мы яшчэ не адзначылі, упусцілі.

6. Замацаванне

 

Практ. 98 (пісьмова)

 

Фізкультхвілінка

Трошкі мы стаміліся –

Але не зусім…

Вочкі ў нас закрыліся.

Дапаможам ім?

 

Будзе ў нас зарадка

Зараз для вачэй.

Каб была разрадка,

Зробім ТАК хутчэй!

 

Вочы паднімаем,

Але не глядзім.

Потым апускаем.

Так карысна ім.

 

У бакі паводзім,

Ўверх і ўніз яшчэ.

Разы тры так зробім –

І вачам лягчэй.

 

А зараз усталі…

Рукі ўзнялі…

Уніз накіравалі…

І разам звялі.

 

Пальчыкі пісалі –

Трэба адпачнуць.

Імі памахалі,

Каб цяжар страснуць.

 

Вось цяпер – сядайце!

Вас чакае ўрок.

Навукай загружайце

Розум, рукі, зрок.

 

Рубрыка “Чытай і пішы правільна” (ст. 46)

 

Практ. 99 (самастойна). Праверка выканання.

 

Гульня “Моўныя прапорцыі”  (запісана на дошцы)

 

1. Жыццё : шыццё = ? : сала
2. Плод : плот = паз : ?
3. ? : жар = каса : каза
4. Гром : хром = ? : прама
5. Шаль : ? = хол : гол

Праверка па ключы: зала, пас, шар, брама, жаль. Патлумачце лексічае сначэнне слоў, што вы адгадалі. Якія яшчэ словы вам незразумелыя?

7. Падвядзенне вынікаў урока. 8. Дамашняе заданне: Правілы на ст. 44-46, практыкаванне 101.

 

9. Рэфлексія “Лесвіца поспеху”.

- Выберыце смайлік-магніт, які адпавядае вашаму настрою і ступені выканання работы, і прымацуйце яго на лесвіцу поспеху, намаляваную на дошцы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мэты. Фарміраваць паняцце аб свісцячых і шыпячых гуках, абазначэнні на пісьме і нормах іх вымаўлення. Пазнаёміць са з’явай прыпадабнення свісцячых да шыпячых, шыпячых да свісцячых. Выпрацоўваць уменне вымаўляць гэтыя гукі, засвоіць норму літаратурнага вымаўлення іх спалучэнняў у маўленчай плыні.

 

Абсталяванне. Падручнік, запісы на дошцы, карткі з заданнямі, смайлікі-магніты.

 

Ход урока

1. Арганізацыйны момант.
2. Праверка дамашняга задання.

Праверка выканання практ. 93.

3. Праверачная работа (2 варыянты, заданні на картках)

Варыянт 1

1. Падкрэсліце літары, якія абазначаюць зычныя гукі.

 

Хлеб і вада – няма галада.

Хлеб над усім пануе.

 Выпішыце санорныя гукі з прыказак.

 Выпраўце памылкі:

 

Рыпка, лотка, стох, марос, казьба, гат, лоп.

Варыянт 2

1. Падкрэсліце літары, якія абазначаюць зычныя гукі.

 Найсмачнейшы хлеб ад сваёй працы.

Хлеб – усяму галава.

 

2. Выпішыце глухія парныя гукі з прыказак.
3. Выпраўце памылкі:

 

Рыпка, лотка, стох, марос, казьба, гат, лоп.

4. Паведамленне тэмы і мэтавызначэнне.

 Знаёмства з новай тэмай урока.

 Работа па падручніку, практ. 96 (калектыўна, вусна)

 Знаёмства з правілам на ст. 44.

- Колькі шыпячых гукаў у беларускай мове? Назавіце іх.

- Колькі свісцячых? Назавіце іх.

Вучні робяць запісы ў сваіх дадатковых сшытках з табліцамі і схемамі.

Параўнанне вымаўлення і правапісу слоў з шыпячымі і свісцячымі гукамі      (практ. 97)

• Як вымаўляюцца шыпячыя гукі перад свісцячымі?
• Як вымаўляюцца свісцячыя гукі перад шыпячымі?
• А як праверыць правапіс літар, што абазначаюць шыпячыя і свісцячыя гукі?
• Прачытайце правіла на ст. 45 і скажыце, што мы яшчэ не адзначылі, упусцілі.

6. Замацаванне

 

Практ. 98 (пісьмова)

 

Фізкультхвілінка

Трошкі мы стаміліся –

Але не зусім…

Вочкі ў нас закрыліся.

Дапаможам ім?

 

Будзе ў нас зарадка

Зараз для вачэй.

Каб была разрадка,

Зробім ТАК хутчэй!

 

Вочы паднімаем,

Але не глядзім.

Потым апускаем.

Так карысна ім.

 

У бакі паводзім,

Ўверх і ўніз яшчэ.

Разы тры так зробім –

І вачам лягчэй.

 

А зараз усталі…

Рукі ўзнялі…

Уніз накіравалі…

І разам звялі.

 

Пальчыкі пісалі –

Трэба адпачнуць.

Імі памахалі,

Каб цяжар страснуць.

 

Вось цяпер – сядайце!

Вас чакае ўрок.

Навукай загружайце

Розум, рукі, зрок.

 

Рубрыка “Чытай і пішы правільна” (ст. 46)

 Практ. 99 (самастойна). Праверка выканання.

 Гульня “Моўныя прапорцыі”  (запісана на дошцы)

 

1. Жыццё : шыццё = ? : сала
2. Плод : плот = паз : ?
3. ? : жар = каса : каза
4. Гром : хром = ? : прама
5. Шаль : ? = хол : гол

Праверка па ключы: зала, пас, шар, брама, жаль. Патлумачце лексічае сначэнне слоў, што вы адгадалі. Якія яшчэ словы вам незразумелыя?

7. Падвядзенне вынікаў урока. 8. Дамашняе заданне: Правілы на ст. 44-46, практыкаванне 101.

 

9. Рэфлексія “Лесвіца поспеху”.

- Выберыце смайлік-магніт, які адпавядае вашаму настрою і ступені выканання работы, і прымацуйце яго на лесвіцу поспеху, намаляваную на дошцы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

План-канспект урока беларускай літаратуры

Клас: 7

Тэма. Мікола Лупсякоў «Мэры Кэт».

Мэты: знаёмства з кароткімі біяграфічнымі звесткамі пра М.Лупсякова і яго творам “Мэры Кэт”. Выпрацоўваць навыкі знаходзіць у тэксце розныя прыёмы адлюстравання жыцця (аповед, апісанне, дыялог); дапамагчы вучням адчуць настрой эмацыянальнай прыўзнятасці ад пачуцця першага кахання, якоеі застаецца ў апавяданні як бы прыхаваным за паўсядзённымі падзеямі школьнага і вясковага жыцця; выхоўваць культуру адносін.

Абсталяванне. партрэт Міколы Лупсякова; падручнік “Беларуская літаратура. 7 клас.” Лазарук М.А., Логінава Т.У., Сухава Г.А.; карткі з табліцамі.

 

ХОД УРОКА

1. Арганізацыйны момант

 

2. Актуалізацыя вывучанага

Суаднесці назвы твораў і іх аўтараў, жанр і герояў

 

Твор	Аўтар	Жанр	Героі
1) На Каляды к сыну	Я.Купала	верш	Матылёк
2) Маёвая песня	Я.Колас	паэма	Гусляр, князь
3) Дзяўчаты мінулай вайны	М.Багдановіч	верш	Тэкля, Лаўручок
4) Курган	Е.Лось	апавяданне	Тэкля, Васіль
5) Незагойная рана	В.Быкаў	аповесць	Дзяўчаты
6) Урокі пані Мар’і	З.Бядуля	паэма	Данік, пані Мар’я
7) Дзядзька-кухар	Я.Брыль	апавяданне	Антось, хлопчыкі
8) Мэры Кэт	М.Лупсякоў	апавяданне	Эма, Антон

 

Мэтавызначэнне:

– Як вы думаеце, які твор мы будзем вывучаць?

Сфармулюйце задачы на сённяшні ўрок:

Пазнаёмімся…

Зможам…

Будзем ведаць…

 

4. Новая тэма
5. Знаёмства з кароткімі біяграфічнымі звесткамі пра пісьменніка

Мікола Лупсякоў (4 сакавіка 1919, г. Масква — 12 лютага 1972, г. Мінск) – беларускі празаік, аўтар зборнікаў апавяданняў, твораў для дзяцей і юнацтва. Ён вельмі любіў дзяцей, марыў стаць настаўнікам. Вучыўся на літаратурным факультэце Мінскага педінстытута. У гэты час убачылі свет яго першыя апавяданні. Але мара не спраўдзілася, пачалася вайна. 3 вайны пісьменнік вярнуўся з цяжкай траўмай. Адзінай радасцю была творчасць і ёй ён аддаваў увесь вольны час.

Нарадзіўся ў сялянскай сям'і.

У 1921 г. сям'я з Масквы вярнулася на радзіму — у вёску Папаратнае ў Жлобінскім раёне. У 1932 г. сям'я пераехала ў суседнюю вёску Вішанькі, дзе бaцькa — колішні мaтpoc лiнкopa «Пeтpaпaўлaўcк», a пaзнeй лeдaкoлa «Тaймыp» — пpaцaвaў cтapшынёй кaлгaca. У 1935 г. Лупсякоў паступае на рабфак пры Белдзяржуніверсітэце, а ў 1936 г. — на літаратурны факультэт Мінскага педагагічнага інстытута, які скончыў у 1941 годзе. У 1941 годзе мабілізаваны ў Чырвоную Армію. Пасля заканчэння ў 1942 г. Смаленскага артылерыйскага вучылішча актыўна ўдзельнічаў у баях пад Масквой, на Цэнтральным і Варонежскім франтах, у бітвах пад Курскам і Харкавам, дзе ў сакавіку 1943 года быў цяжка паранены. Пасля лячэння пісьменнік быў дэмабілізаваны з дзеючай арміі.

Працаваў у газеце «Казахстанская правда» (1943—1944), а таксама ў рэдакцыях часопісаў «Беларусь» (1944—1945) і «Бярозка» (1945—1949). Сябра Саюзу Пісьменнікаў СССР з 1944 года.

Памёр 12 лютага 1972 года ад сардэчнага прыступу, не дажыўшы менш за месяц да свайго 53-годдзя.

Пахаваны на Чыжоўскіх могілках у Мінску.

Пісаць пачаў яшчэ ў школе. Пры падтрымцы Кузьма Чорнага ў 1935 г. надрукаваў у альманаху «Аднагодкі» апавяданне «Нeчaкaнae».

Пасля дэмабілізацыі і вяртання ў Беларусь выдаў зборнікі апавяданняў «Першая атака» (1944), «Апавяданні» (1947), «Мост» (1947), «Дружба» (1952), «Чырвоны бераг» (апавяданні і нарысы, 1954), «Дняпроўская чайка» (1957, 1988), «Паядынак» (1957), «У вераб'іную ноч» (1958), «Ля пераправы» (1959), «Прырэчча» (аповесць і апавяданні, 1961), «На берагах Дняпра» (1966), Выбраныя творы (1968), «Міхалаў дуб» (1974). Пасля смерці пісьменніка выйшлі зборнікі апавяданняў «Міхалаў дуб» (1974), «Дняпроўская чайка»(1988).

Для дзяцей выйшлі кніжкі апавяданняў «Разведчыкі» (1949), «На вірах» (1974) і аповесць «Я помню…» (1964).

 

Фізкультхвілінка

Кожную раніцу, выцягнуўшыся ва ўвесь рост, успомніце:

Я – чалавек. Гатовы стаць побач ці наперадзе. Працягнуць руку дапамогі. Лёгка нахіліцца да малога ці слабога. Павярнуцца да тых, хто адстаў. Дацягнуцца да мары. Апусціцца і падняцца пасля няўдачы. Глыбока ўздыхнуць аб тым, што не збылося, і ўсміхнуцца таму, што абавязкова збудзецца.

 

2) Знаёмства з творам

 

– Якія кнігі вы любіце чытаць?

– Якія псеўданімы сабе абралі б, калі давялося стаць шпіёнам?

– Як вы рэагавалі на новенькіх вучняў у вашым класе?

– Пра што, як вы думаеце, расказваецца ў апавяданні?

У творы расказваецца пра ўзаемаадносіны дзяцей, школьнае жыццё. Аповед вядзецца ад імя галоўнага героя Антона Бубнова.

Настаўнік прапануе прачытаць першы раздзел. Пасля чытання абмяркоўваюцца пытанні:

• Якую навіну прынёс Антону Янка Маркаўцоў?
• Што вы даведаліся пра новую вучаніцу?
• Што больш за ўсё ўразіла Янку Маркаўцова?
• Якой вы сабе Эму Пшанічную? Зачытайце месца ў творы, дзе даецца апісанне яе знешняга выгляду.

Янка Маркаўцоў расказаў Антону пра тое, што ў іх клас прыйшла новенькая дзяўчынка - Эма Пшанічная. Яе бацьку перавялі ў калгас, дзе жылі хлопцы. Ён аграном, а маці Эмы вучоная. Янку вельмі ўразіла колькасць кніг у кватэры дзяўчынкі. Ён з захапленнем пералічваў Антону аўтараў: Майн Рыд, Купер, Маўр.

Дзяўчынка адрознівалася ад іншых дзяцей адзеннем, паводзінамі. Антон адразу адзначыў: «... гэтая Эма вельмі культурная». Да таго ж у дзяўчынкі было вельмі рэдкае імя — Эма.

Пісьменнік так яе апісвае: «У новенькай форме, кірпаносая, чырванашчокая, з доўгай касой і на руцэ – гадзіннік».

♦ Чаму Антон узлаваўся на Эму?

♦ Што ён вырашыў зрабіць?

Антону не спадабалася, што Эма выдатніца, бойка адказвала на пытанне, не разгубілася. Ён вырашыў напужаць дзяўчынку.

• Як павяла сябе Эма? Зачытайце яе адказ на запіску Антона.
• Якім чынам падзеі развіваліся далей?

Антон вырашыў помсціць, за гэта настаўніца прымусіла яго прасіць прабачэння, а потым выгнала з класа.

♦ Чаму хлопчык злаваўся на сябе?

Нягледзячы на абставіны, Эма Пшанічная яму вельмі спадабалася.

 

5. Замацаванне

Характарыстыкі	Эма	Антон
Знешні выгляд
Рысы характару
Сям’я
Адносіны да вучобы
Захапленні
Паводзіны

 

6. Падагульненне

Складаем сінквейн «Эма»:1 – адзін назоўнік (тэма), 2 – два прыметнікі, 3 – тры дзеясловы, 4 – сказ, фраза па тэме, 5 – назоўнік-асацыяцыя.

 

7. Дамашняе заданне

Дачытаць твор, скласці 5 пытанняў да твора.

 

8. Рэфлексія

Прыём «5 слоў»

 

Твор	Аўтар	Жанр	Героі
1) На Каляды к сыну	Я.Купала	верш	Матылёк
2) Маёвая песня	Я.Колас	паэма	Гусляр, князь
3) Дзяўчаты мінулай вайны	М.Багдановіч	верш	Тэкля, Лаўручок
4) Курган	Е.Лось	апавяданне	Тэкля, Васіль
5) Незагойная рана	В.Быкаў	аповесць	Дзяўчаты
6) Урокі пані Мар’і	З.Бядуля	паэма	Данік, пані Мар’я
7) Дзядзька-кухар	Я.Брыль	апавяданне	Антось, хлопчыкі
8) Мэры Кэт	М.Лупсякоў	апавяданне	Эма, Антон

 

 

Твор	Аўтар	Жанр	Героі
1) На Каляды к сыну	Я.Купала	верш	Матылёк
2) Маёвая песня	Я.Колас	паэма	Гусляр, князь
3) Дзяўчаты мінулай вайны	М.Багдановіч	верш	Тэкля, Лаўручок
4) Курган	Е.Лось	апавяданне	Тэкля, Васіль
5) Незагойная рана	В.Быкаў	аповесць	Дзяўчаты
6) Урокі пані Мар’і	З.Бядуля	паэма	Данік, пані Мар’я
7) Дзядзька-кухар	Я.Брыль	апавяданне	Антось, хлопчыкі
8) Мэры Кэт	М.Лупсякоў	апавяданне	Эма, Антон

 

 

Твор	Аўтар	Жанр	Героі
1) На Каляды к сыну	Я.Купала	верш	Матылёк
2) Маёвая песня	Я.Колас	паэма	Гусляр, князь
3) Дзяўчаты мінулай вайны	М.Багдановіч	верш	Тэкля, Лаўручок
4) Курган	Е.Лось	апавяданне	Тэкля, Васіль
5) Незагойная рана	В.Быкаў	аповесць	Дзяўчаты
6) Урокі пані Мар’і	З.Бядуля	паэма	Данік, пані Мар’я
7) Дзядзька-кухар	Я.Брыль	апавяданне	Антось, хлопчыкі
8) Мэры Кэт	М.Лупсякоў	апавяданне	Эма, Антон

 

 

 

11 клас. Факультатыў “Гісторыя Беларусі ў імёнах і падзеях”                                 

Тэма занятка: К. Мазураў і П. Машэраў: удзел у барацьбе з ворагам і ўклад у станаўленне пасляваеннай індустрыяльнай Беларусі

Мэты занятка:

адукацыйная: ведаць гістарычную спадчыну дзейнасці Кірыла Трафімавіча Мазурава і Пятра Міронавіча Машэрава;

развіваючая: стварыць умовы для развіцця аналітычнага мыслення вучняў, аналізу відэаролікаў і дакументальных матэрыялаў; развіццё гістарычнага лагічнага мыслення праз азнаемленне з вывучанным матэрыялам;

выхаваўчая: садзейнічаць выхаванню маўленчай культуры вучняў, пашырэнню іх інтэлектуальнай прасторы, пачуцця патрыятызму.

Тып занятка: камбінаваны

Абсталяванне:

1. Гісторыя Беларусі, другая палова 1940-х гг. – пачатак ХХІ ст.: вучэб. дапам. для 11 класа ўстаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання / В.М. Фамін, С.В. Паноў, Н.М. Ганушчанка; пад рэд. В.М. Фаміна. — Мінск : Нац. ін-т адукацыі, 2013. – 232 с.
2. Відэаматэрыял:

• БССР у другой палове 1950-х – 1980-х гг.
• Пётр Міронавіч Машэраў

3. Дыдактычны матэрыял:

• партрэты К.Т. Мазурава і П.М. Машэрава
• дакументальны матэрыял “Інтэрв’ю К.Т. Мазурава”

4. Насценная карта “Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел. 1945 г.”

Ход занятка:

Прывітанне і арганізацыйны момант

Уступнае слова: сёння на занятку мы паразмаўляем аб двух партызанах, якія даказалі са зброяй у руках вернасць сваёй Радзіме ў самыя складаныя гады. Пасля Вялікай Айчыннай вайны яны ўнеслі вялікі ўклад у станаўленне пасляваеннай індустрыяльнай Беларусі. Імёны вам ужо вядомы. Паглядзіце на дошцы, вы бачыце іх партрэты, назавіце іх імёны.

 

Пункт “БССР у другой палове 1950-х – 1980-я гг.”

Слова настаўніка: на ўроках гісторыі Беларусі мы вывучалі падзеі грамадска-палітычныя, сацыяльна-эканамічныя і культурныя, якія адбываліся ў БССР у другой палове 1950-х – 1980-х гг. Зараз я вам прапаную праглядзець відэафрангмент з тэлеперадачы “БССР 100 лет” і ўспомніць вывучанны ранней матэрыял.

Прагляд відэаматэрыяла “БССР у другой палове 1950-х – 1980-х гг.” (працягласць:4.38)

Заданні да відэаматэрыла:

• ахарактарызуйце сацыяльнае развіццё БССР пасля Вялікай Айчыннай вайны
• ахарактарызуйце эканамічнае развіццё БССР пасля вайны
• ахарактарызуйце культурнае развіццё БССР у другой палове 1940 – 1980-х гг.

 

Пункт “Кірыл Трафімавіч Мазураў”

Слова настаўніка:

Ад прадзедаў спакон вякоў,

Нам засталася спадчына.

Так гучаць радкі добра вам вядомага верша Янкі Купалы “Спадчына”. А што ў спадчыну нам аставілі два партызаны? Гэта задачы нашага сённяшняга занятку.

У 1956 годзе першым сакратаром ЦК КПБ стаў Кірыл Трафімавіч Мазураў.

Заслухаць даклад пра Мазурава К.Т.

Праца з дакументальным матэрыялам “Інтэрв’ю К.Т. Мазурава”. Пытанне:

• як на вашу думку, ці правільна, што Кірыл Трафімавіч дыскусіраваў з Мікітам Сяргеевічам Хрушчовым?

 

Фізкультхвілінка

 

Пункт “Пётр Міронавіч Машэраў”

Слова настаўніка: “Самаадданасць у працы і сціпласць ў жыцці, дзейная дабрыня і дэмакратычнасць - вось нормы існавання чалавека. Гэта падмурак, на якім выяўляюцца таленты і здольнасці кожнага. Жыць у імя іншых, не быць рабом грошай, захаваць свабоду думак і высокіх ідэйных перакананняў, дзеля якіх варта жыць і працаваць ...” – гэта прагучалі словы з дзённіка Пятра Міронавіча Машэрава.

Заслухаць даклад пра Машэрава П.М.

Слова настаўніка: у ЗША ў 1973 годзе шла перадвыбарная кампанія. У адным з журналаў сярод іншых было зададзена пытанне: “Хто з замежных дзеячаў мог стаць прэзідэнтам ЗША?” Прозвішча Пятра Міронавіча стаяла ў першым падзе магчымых кандыдатаў у прэзідэнты. Як вы лічыце, чаму ў перыяд “халоднай вайны” паміж СССР і ЗША амерыканцы бачылі першага сакратара ЦК КПБ прэзідэнтам сваёй краіны? На гэта пытанне вам дапаможа адказаць відэафрагмент прысвечаны Машэраву.

Прагляд відэаматэрыяла “Пётр Міронавіч Машэраў” (працягласць 4.34)

Пытанне для абмеркавання: як вы лічыце, чаму ў перыяд “халоднай вайны” паміж СССР і ЗША амерыканцы бачылі першага сакратара ЦК КПБ прэзідэнтам сваёй краіны?

 

Замацаванне матэрыяла: на дошцы вы бачыце партрэты першых сакратароў ЦК КПБ і паміж імі ёсць прастора, якую вам патрэбна запоўніць чалавечымі якасцямі, якія былі характэрны для Кірыла Трафімавіча і Пятра Міронавіча.

 

Тэма занятка: Я. Купала і Я. Колас прыклад самаатданнага служэння Бацькаўшчыне

Мэты занятка:

адукацыйная: ведаць гістарычную і літаратурную дзейнасці і спадчыну Янкі Купалы і Якуба Коласа;

развіваючая: стварыць умовы для развіцця аналітычнага мыслення вучняў, навыкаў слухання і канспектавання;

выхаваўчая: садзейнічаць выхаванню маўленчай культуры вучняў, пашырэнню іх інтэлектуальнай прасторы.

Тып занятка: камбінаваны

Ход занятка:

Прывітанне і арганізацыйны момант

Уступнае слова: Беларуская літаратура XX стагоддзя актыўна асвойвала прагрэсіўныя традыцыі славянскай і сусветнай літаратуры, і разам з тым набывала адраджэнска-патрыятычны пафас. У сваёй творчасці беларускія пісьменнікі ужывалі апісальнасць, бытавізм, прыземленасць. Усё большае месца ў творах займалі індывідуальна-філасофскія пачаткі, узвышэнне асобы, сваё развіццё атрымлівалі ідэі гуманізму, агульначалавечых каштоўнасцяў.

У гады першай сусветнай вайны ўбачылі святло творы беларускіх літаратараў, якія пазней сталі класічнымі. Гэта першы варыянт паэмы "Сымон-музыка", "Казкі жыцця" і вершы Я. Коласа, аповяды і аповесці М. Гарэцкага, шматлікія вершы Я. Купалы. Упершыню была апублікавана камедыя В. Дуніна-Марцінкевіча "Пінская шляхта".

З усіх літаратурных жанраў найболей багатыя традыцыі мела беларуская паэзія. М.Багдановіч, З.Бядуля, Якуб Колас, Я. Купала, Цётка ў пачатку XX стагоддзі стваралі вершы, песні, паэмы, якія ўпершыню ў гісторыі беларускай літаратуры дасягнулі сусветнага мастацкага ўзроўня.

У пачатку мінулага стагоддзя галоўным літаратурным кірункам быў рэалізм. Аднак часам не здаваў свае пазіцыі і рамантызм, якім былі прасякнутыя творы Цёткі перыяду рэвалюцыі 1905 г., паэмы «Сымон-музыка» Я. Коласа, «Курган», «Бандароўна», «Магіла льва», «Яна і я» Я. Купалы. У творчасць некаторых паэтаў рэалістычныя і рамантычныя тэндэнцыі арганічна злучаліся з марай аб лепшай будучыні.

 

Жыццё і дзейнасць Янкі Купалы.

Знайсці ў інтэрнеце звесткі аб Янку Купалу.

Я́нка Купа́ла, сапр. Іва́н Даміні́кавіч Луцэ́віч (25 чэрвеня (7 ліпеня) 1882, фальв. Вязынка былой Радашковіцкай воласці(цяпер Маладзечанскі раён, Мінская вобласць) — 28 чэрвеня 1942, Масква; Псеўданімы і крыптанімы: Адзін з «парнаснікаў»; Вайдэльота; Здарэнец; Левы; Марка Бяздольны; Ня-Гутнік; Стары Мінчук; Янук з-пад Мінска; Янук Купала; К.; І. К.; Я. К.; К-а; Л.; І. Л.; Л. І.) — беларускі паэт, драматург, публіцыст, перакладчык, класік беларускай літаратуры, адзін з заснавальнікаў новай беларускай літаратуры і літаратурнай мовы. Народны паэт Беларусі (1925). Акадэмік АН БССР (1928), АН УССР(1929). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1941) за зборнік «Ад сэрца». Творчасць Купалы адзначаецца за яркае апісанне сялянскага быту, нацыянальнага характару беларусаў і яго светаразумення. З 1944 года дзейнічае Дзяржаўны літаратурны музей Янкі Купалы. У гонар паэта ў 1957 годзе была заснавана Літаратурная прэмія імя Янкі Купалы. 

Абмеркаваць:

• на якія тэмы пісаў свае творы Янка Купала?
• у час якіх гістарычных падзей пражываў пісьменнік

 

Жыццё і дзейнасць Якуба Коласа.

Знайсці ў інтэрнеце звесткі аб Якубе Коласе.

Яку́б Ко́лас, Канстанці́н Міха́йлавіч Міцке́віч (22 кастрычніка (3 лістапада) 1882, засценак Акінчыцы Мінскага пав.Мінскай губ. (цяпер у межах г. Стоўбцы) — 13 жніўня 1956, Мінск; Псеўданімы: Тарас Гушча, Карусь Лапаць, К. Адзінокі, К. Альбуцкі, Андрэй «сацыяліст», Тамаш Булава, Ганна Груд, Мікалаевец, Лесавік і інш.) — беларускі паэт, празаік, драматург, крытык, публіцыст, перакладчык, вучоны, педагог, грамадскі дзеяч; адзін з заснавальнікаў (з Янкам Купалам) сучаснай беларускай літаратуры і літаратурнай мовы. Народны паэт Беларусі (1926). Акадэмік АН Беларусі (1928). Заслужаны дзеяч навукі Беларусі (1944).

Абмеркаваць:

• на якія тэмы пісаў свае творы Якуб Колас?
• у час якіх гістарычных падзей пражываў пісьменнік

 

Замацаванне новага матэрыялу: дакажыце звесткамі, што Я. Купала і Я. Колас прыклад самаатданага служэння Бацькаўшчыне

 

Выпускник

Ведущий 1. Вечер праздничный, особый: Об этом догадается любой. Для всех пусть станет он торжественным и добрым Вместе: Прощальный вечер выпускной. Ведущий 2.  Весь в цветах сегодня наш двор,  И асфальт серебрится прохладой.  Ну, скорей бы, скорей бы начало  Выпускного, большого парада! Ведущий 1.  Добрый вечер, дорогие друзья! Мы рады приветствовать всех на этом празднике! На самом долгожданном, самом замечательном празднике для школьников всех поколений! На выпускном вечере!                                                                                                                  

Ведущий 2 . Начинается праздник для наших дорогих выпускников!                                                                                                         Ведущий 1.  Этот вечер дорог для всех, кто собрался сегодня в этом зале. Он дорог родителям, которые на протяжении одиннадцати лет волновались за своих детей и вместе с ними переживали победы и поражения. Ведущий 2.  А сейчас, уважаемые гости, внимание! Наступает торжественный момент! Встречайте, приветствуйте  жизнерадостных, обаятельных, блистательных, замечательных выпускников нашей школы - выпускников 2018 года.    

                   Оленцевич Елизавета. Отличительная черта этой милой, обаятельной девушки – врожденное чувство справедливости. Лиза – честный, благородный человек и очень сильная личность. Наверно, поэтому она пользуется авторитетом среди одноклассников. К тому же она умна и красива. А ещё прекрасно поет. Лиз точно знает, что ей нужно от жизни. И нет такой вершины, которая ей не покорится.

     Горбацевич Владислав. Это потрясающий человек. Владик ответственный и рассудительный юноша, с активной жизненной позицией. В любой ситуации он способен сохранять спокойствие, по крайней мере, внешне. Принципиальность Владислава достойна восхищения. Наступит время и он станет справедливым начальником и отличным семьянином.

Кособуцкая Дарья. Обворожительная девушка, утонченная и романтическая  натура. Очаровательно скромна и застенчива. Даша высоко ценит дружбу, и, можете быть уверенными, никогда не предаст своих друзей. Эта девушка станет душой любого коллектива и покорит не одно мужское сердце.                                                                                

Ведущий 1. Сколько гостей нынче в зале у нас,   

                                                                                                           

 Сколько улыбок, сияющих глаз!                                                                                                                                                                                 

Кажется, шире стал актовый зал,                                                                                                                                                                                 

 Все собрались на праздничный бал!                                                                                                                                                                       

 Музыка звенит, заливается,                                                                                                                                                                                                     Бал выпускной начинается.                                                                                                                                                                               Ведущий 2. Торжественная часть выпускного вечера объявляется открытой. (Звучит гимн)                                                               

Ведущий1.  Все стало так сейчас, как вы хотели, И вот настал ОН – тот желанный час: Наряды выпускные вы надели, Цветы и музыка для вас!                                                                                                                                                                            Ведущий 2. Вот позади года вашей учебы...  И первый взлет, и первое паденье... И в этот вечер нам хотелось, чтобы Вы вспомнили бы каждое мгновенье...                                                                                                                                                           Ведущий 1.  Дорогие выпускники, родители, гости! Рады сообщить вам, что выпускные экзамены за курс средней общеобразовательной  школы учащимися успешно сданы!                                                                                                                                             Ведущий 2. Запомните этот день! Запомните этот час! Запомните эти минуты! Запомните этот миг!                                                    

Ведущий 1.  Для торжественной церемонии вручения аттестатов об окончании Любанской средней школы Вилейского района слово предоставляется Киселю В. А. и заместителю по учебно – воспитательной работе Рубан Е. Г.                                                                                                   Ведущий 2.  Слово предоставляется нашим выпускникам!                                                                                                                          (Ответное слово)                                                                                                                                                                                          

Выпускник: Пусть говорят, что время лечит, Что дней не разомкнется круг, Однако наступает вечер - И все меняется вокруг. Свеча остывший век уронит, Со странной тишиной в ладу. И вдруг захочется в ладони Поймать упавшую звезду: И между будущим и прошлым, Мечтой и детством за спиной, Как мостик хрупкий, переброшен Сегодня вечер выпускной.

Выпускник: От весеннего шума устали, Сквозь экзамены мы прорвались. И как будто взрослее мы стали, И на бал выпускной собрались. Праздник этот, он дивный, волшебный, Повторяется каждой весной. Он для школы, пускай, не последний, Для меня он единственный мой. Выпускник: И мы вспомним сегодня уроки, Где пытались вы нас научить Всем наукам и важным, и нужным, Среди них самой главной - как жить. Как нам дорого все, что уходит, Что уже никогда не вернуть. Школу мы никогда не забудем, Школа, просим: ты нас не забудь.

Видеофильм о школьной жизни выпускников.

Песня  о школе. (Оленцевич Елизавета).                                                                                                                                                                                                          

Выпускник: Уважаемый наш Василий Александрович                                                                                                                                             Вас когда-то мы боялись,                                                                                                                                                                                        Избегали встречи,                                                                                                                                                                                                             А теперь только для Вас                                                                                                                                                                                            Звучат все наши речи!                                                                                                                                                                                            Спасибо Вам за школьный двор,                                                                                                                                                                                        Спортивный зал, за каждый метр,                                                                                                                                                                                            За парты и учебники,                                                                                                                                                                                                                         Что Вы с заботой делали.                                                                                                                                                                                 Выпускник: Конечно не строитель Вы,                                                                                                                                                                                               Но кто еще, скажите,                                                                                                                                                                                                       За школой нашей так следил,                                                                                                                                                                                  Как Вы за ней следите!                                                                                                                                                                                          Звучит звонок, теперь, увы,                                                                                                                                                                                                  Мы в классы не вернемся,                                                                                                                                                                                                               И мимо Вас после звонка                                                                                                                                                                                                Уже не прокрадемся,                                                                                                                                                                                                                         Выпускник: Хотим сказать в конце пути,                                                                                                                                                                                                      Без Вас нам будет скучно,                                                                                                                                                                                      Желаем счастья и любви,                                                                                                                                                                                                                И жизни самой дружной!                                                                                                                                                                                 

Выпускник. Если бы остановить время?! Вспомните, как из маминых теплых рук нашу маленькую ручонку взяла наша первая учительница. Она казалась нам строгой и одновременно доброй.                                                                                                     Выпускник. О ней взахлеб мы рассказывали дома маме.                                                                                                                  Выпускник. С ней мы делились конфетами, яблоками и печеньем, потому что очень любили и любим нашу первую учительницу за все то разумное, вечное, доброе, чему она учила нас. Дорогая Ирина Николаевна                                                                                                                                              Выпускник. Когда то одиннадцать лет назад                                                                                                                                                              Мы очутились в этих стенах,                                                                                                                                                                                                И жизнь пошла на новый лад,                                                                                                                                                                                                                      В звонках уроках переменах.                                                                                                                                                                                 Выпускник. Четыре года были с вами мы,                                                                                                                                                            Четыре самых лучших и прекрасных,                                                                                                                                                                                      И вот теперь выпускники мы,                                                                                                                                                                                                               Нам не вернуть тех дней чудесных.                                                                                                                                                         Выпускник. Стрелою быстро мчат года,                                                                                                                                                                             Но верьте вас мы не забудем,                                                                                                                                                                                        Ваш образ чистый навсегда,                                                                                                                                                                                                   В своем хранить мы сердце будем.                                                                                                                                                               Выпускник: Слово предоставляется вам Ирина Николаевна.                                                                                                                                                                                                                  

Выпускник. Милые наши учителя, просим вас, отдохните немного,  Вы устали стоять столько лет у доски.  Выпускников каждый год провожая в дорогу,  Не от тех ли разлук побелели виски? Выпускник. Мы вас нередко огорчали  Серьезно и по мелочам,  Хотя прекрасно понимали,  Что вы не спите по ночам. Выпускник. Бывало, выучить заданье  Стеснялись. Как же, назовут  Тебя зубрилой. В наказанье  Играть с собою не возьмут.  Выпускник. Идут года, и мы взрослеем,  Не пропадет ваш труд большой.  За все, что знаем и умеем,  Вам благодарны всей душой.  Выпускник. Пожелать вам хочется счастья,  Здоровья, улыбок, добра,  Чтобы завтра вы были прекрасней,  Чем неделю назад, чем вчера.  Выпускник. Чтоб в душе теплота не угасла,  Чтобы сердцу стучать и стучать  И такого огромного счастья,  Чтоб руками его не обнять!  Вручение цветов учителям.

Выпускник: Дорогой и любимый наш классный руководитель! Сегодня день, когда нам нужно прощаться и когда вам нужно нас отпустить. Позвольте поблагодарить вас за всю ту доброту, за все те знания, что вы вложили в наши головы. Они непременно нам понадобятся, и мы всегда будем вам благодарны. Вы — наша вторая мама, а мам мы любим больше всего, поэтому пусть все у вас будет хорошо и спокойно. Продолжайте учить и воспитывать детей, а они, поверьте нашим словам, никогда этого не забудут!                                                                                                                                         Выпускник: Спасибо Вам за честный труд,                                                                                                                                                                                                     Что были рядом все года,                                                                                                                                                                                                   Что Вы любили, понимали                                                                                                                                                                                                                    Что выручали нас всегда!                                                                                                                                                                                                             Вы понимали нас, учили                                                                                                                                                                                                        Имели к каждому подход                                                                                                                                                                                                         И обо всём нам говорили...                                                                                                                                                                                               И вот последний школьный год.                                                                                                                                                                                           Наш выпускной... Мы все в нарядах                                                                                                                                                                                                 Покинем школу навсегда.                                                                                                                                                                                           Достойны высшей Вы награды,                                                                                                                                                                                                     Мы будем помнить Вас всегда.                                                                                                                                                                                      Вы классом так руководили,                                                                                                                                                                                                                               Смогли пройти Вы долгий путь,                                                                                                                                                                                          Вас всей душой мы полюбили,                                                                                                                                                                                                                                                            Года бы школьные вернуть!                                                                                                                                                                                   Быть может, мы б учились лучше                                                                                                                                                                                                    И большего смогли достичь.                                                                                                                                                                                        Но Вас бы слушались мы точно.                                                                                                                                                                                       За всё мы просим нас простить.                                                                                                                                                                                Мы от души Вам пожелаем                                                                                                                                                                                          Успеха, счастья и добра.                                                                                                                                                                                                    Вы лучше всех, не забывайте                                                                                                                                                                                                Свой класс веселый никогда!                                                                                                                                                                   Выпускник: Дорогая и любимая наша  Светлана Анатольевна! Мы желаем вам хороших воспоминаний о годах, проведенных с нами. Теперь наши пути расходятся, но вы останетесь всегда в наших сердцах. Будьте счастливы, здоровы, необходимы и ценны. От всей души желаем вам добра и процветания! Дайте нам напутственное слово!

Видео о выпускниках

Выпускник: Повеяло прохладою вечерней, Спешит от зноя отдохнуть земля.  К тебе в сей час, с любовью дочерней, Я обращаюсь, мамочка моя. Благодарю тебя, родная мама, За доброту, за ласку и любовь. Была я часто непослушна и упряма, Но ты с терпеньем все прощала вновь. Меня, малютку, на руках качая, Была полна мечтаний ты и грез. Навряд ли думала тогда, родная, Что за меня прольешь ты столько слез. Хочу теперь за каждую слезинку, Которую роняла за меня, И в волосах за каждую сединку Просить прощенья, мама, у тебя Ну, почему так поздно поняла я, Что то была не прихоть, не каприз, А материнская любовь святая Мне не давала укатиться вниз. Так хочется теперь мне бесконечно Упущенные годы наверстать. Благодарю я Господа сердечно, Что даровал мне любящую мать                                                                                                                                         Выпускник: С детства я тебя любила, С детства баловал меня, Я была ребенком милым, Всегда только для тебя, Шалостей моих не видел, За оценки не ругал, Словом резким не обидел, С собой в гости всегда брал, Ты любил меня безумно, Не давал в обиду ты, Исполнял мгновенно, папа, Мои просьбы и мечты, В магазине, не стесняясь, Все просила у тебя, И запретов я не знала, Любил сильно ты меня, Хоть хотел наверно сына, Ко мне быстро ты привык, И решил, что дочка лучше, Ей не нужен грузовик, Ей солдатиков не надо, Автоматов и машин, Куколок купил бы папа, Дочка это ведь не сын, Обожаю тебя, милый, Ты обиды мне прости, Самый папочка любимый, Все, что хочешь, попроси!                                                                                                                                                                                    Выпускник: Спасибо я скажу сегодня                                                                                                                                                          Родители мои родные,                                                                                                                                                                       За то, что жизнь мне подарили,                                                                                                                                                       Здоровы будьте, дорогие.                                                                                                                                                           Поклон вам низкий за заботу,                                                                                                                                                                       За теплоту, совет и силу,                                                                                                                                                                                    За то, что нежностью своей                                                                                                                                                                                      Меня в избытке наградили.                                                                                                                                                    Живите долго и счастливо,                                                                                                                                                                  Дарите мудрость и добро,                                                                                                                                                                         Пусть будет ваша жизнь красивой,                                                                                                                                                    Сердца пусть дарят лишь тепло.    

Видеофильм о родителях  

Выпускник: Дорогие наши родители, если мы вас когда-нибудь огорчали – вы уж не держите зла на нас.                                                                                                                                                               Выпускник: Мы доставляли вам хлопоты не потому что хотели сделать вам больно.                                                       Выпускник: А потому, что маленькими были, глупыми, многого не понимали.                                                Выпускник: А сейчас мы повзрослели и хотели бы услышать ваше благословление.

Песня «Родительский дом», поют выпускники

Выпускник: Остался нам последний кадр кинопленки, И мы хотим сегодня вам сказать, Что мы, вчерашние мальчишки и девчонки, Готовы все вершины в жизни покорять. И думаем, что каждый в жизни шаг, Он будет сделан вместе с вами. Мы навсегда останемся друзьями, И то, что дали вы, останется навеки с нами, Без вас не сможем мы никак. 

 Ученица: Уважаемые выпускники, эта песня звучит для вас.

Песня «Это твой мир» (поет Щербо Ангелина)                                                                                                                               

Выпускник: Закончится праздник, начнется урок,                                                                                                                           Урок, не звенит на который звонок.                                                                                                       Выпускник:  Уже мы не сядем за любимые парты,                                                                                                                        Учитель с журналом уже не войдет,                                                                                                         Выпускник: И там не проскочишь уже со                                                                                                                                   Там счет на другие отметки идет.                                                                                                                                                        Выпускник: Плохую отметку уже не исправишь,                                                                                                                                      С урока того не возможно сбежать.                                                                                                                             Выпускник: Каникул там нет, перемене не бывает,                                                                                                                                      И можешь минуты ты там не считать.                                                                                                                      Выпускник: Урок этот наш никогда не прервется.                                                                                                                         Урок этот вечен. Он жизнью зовется.                                                                                                                        Выпускник: И мы обещаем, что этот урок,                                                                                                                                                                                 Мы выдержим с честью.

Песня «Ветер перемен», поет Оленцевич Елизавета

                 

Тема урока: Мой питомец умеет плавать.

Дата проведения: _______

Класс: 3

Цель урока :

Образовательная : Введение и закрепление лексических единиц по теме: “the verbs”, введение и закреплления грамматичского материала по теме: “I can swim”, совершенствование навыков говорения, чтения, монологической речи.

Развивающая: Содействовать формированию  самостоятельной познавательной деятельности, создать условия для развития памяти, внимания, воображения, создать условия для развития  коммуникативных навыков через разнообразные виды речевой деятельности (монологическая, диалогическая речь).

Воспитательная: Повышение интереса к изучению иностранного языка, воспитание познавательной активности, воспитания бережного отношения к животным, воспитание любви к животным, содействовать воспитанию культуры общения, потребности в самовоспитании.

Тип урока: комбинированный.

Оборудование: доска, раздаточный  материал, флэш-карты.

Литература: учебник 3 класса автор: Л.М. Лапицкая,А.И. Калишевич,Т.Ю. Севрюкова,Н.М. Седунова.

                                                              Ход работы

1. Организационный момент

Good morning, kids! I am glad to see you, sit down, please. Let’s start our lesson.

2. Постановка целей и задач урока

Today we’re going to learn new words, new grammar rule and do  other interesting tasks.

3. Речевая зарядка

Practicing oral speech. “I have a little, yellow card and I will give you the card asking you some questions and then you should give the card to someone who you would like to know how he or she is.”

(Hello. How are you today? Where are you from? How old are you? What’s your favorite color? Have you got a mum, a sister, a dad, a brother? How is she? how is he?

4. Фонетическая зарядка

Now look at the board please and tell me what a letter do you see? The letter w which gives the sound [ w], pronounce together.

Okay, on the board you can find a sentence: “White rabbits can walk and swim”, listen to me twice. Repeating after me and, reading together and one by one. Underline those words which consist the sound [w].

5. Введение и закрепление лексических единиц по теме: “actions”

Learning new words.  There are the new words with pictures. Asking the questions what the words will be learned. Looking  at these words and follow them in a parallel listening to the teacher. Reading them all together and one by one. Using the pictures, let children guess what the translation of each words is.

Playing a game “hide-and-seek”, hang all pictures on the board and every time remove each picture while students should find out which picture has been removed.

Playing  a game that’s called “match me”, there are two columns. One column of the new words, another one is translation.  Task is to match them.

6. Физкультминутка

“I think you’re tired, so let’s have a rest. I’ll throw away a ball saying the word in Russian, you should catch it and pronounce it in English.”

7. Введение и закрепление грамматического материала по теме: “I can”

“Сегодня научимся как сказать, что я могу. Посмотрите на доску и мы выучим с вами глагол can, давайте произнесем вместе. Также я вам дам карточки ( приложение 1), которые вы вклеите и это будет вам маленьким помощником. Для того, чтобы сказать правильно, сначала мы используем наши местоимения которые в зеленом кружочке ( I, you, we, they, he, she ,it), затем как и в русском, мы используем наш глагол CAN  и дальше глаголы, например танцевать ( dance). “I can dance”, понятно?”

 Playing another game that’s called “puzzles”. There are  puzzles, pupils should make up the sentences using each detail. ( I can sing, we can run, he can climb the tree, a cat can walk, a golden fish can swim, a mouse can hide, a rabbit can jump and etc).  Another play-game. Telling to the  pupils  what they can do and they should do that quickly ( dance, walk, jump, climb the tree, fly, hide, run, swim) Revising the learned words “pets” what they can do and giving the cards with riddles and the task is to guess who can do that. (приложение 2).

8. Объяснение домашнего задания
9. Подведение итогов
10. Рефлексия

 

 

 

 

• Приложение

Riddles about pets.

it’s little. it has got grey hair, a little pink nose, little black eyes. It can hide, it can run. What is it ?(a mouse)

it has got white hair and long ears, it’s got a little, pink nose. It can jump. What is it?( a rabbit)

It’s yellow. It’s got little black eyes. It can swim. What is it?( a golden fish)

It’s white and brown. It’s got long ears and black eyes. It’s got a black nose. It’s  beautiful. It can walk, run and jump. It’s funny( a puppy)

It’s little. it’s got red, yellow and blue hair. It can walk and fly. It can run and jump. What is it? ( a parrot)

It’s got brown or orange or white or black hair. It can walk, jump, run, climb a tree. What is it? ( a kitten)

 

Тема урока:British food (sweets)

Цели: Развитие навыков чтения и говорения на основе технологии критического мышления.

 

Этапы урока	Содержание урока
Организационный            момент.	1) Приветствие. 2) Дежурные вопросы .
1.Стадия вызова.       (фронтальная работа)	T:  Dear children, today we’ll discuss very delicious things. Let’s   watch the video and answer the question: What is the theme of our lesson? (просмотр видео 1 минута  ) Do you like the song?                                                             What is this song about? So.What is the theme of our lesson ?                                                        Do you have a sweet tooth? What sweets do you know? (заполняем кластер) Why do you like sweets ? When is your eat-a-sweet time?               P1   P2   P3
2.Стадия осмысления. Развитие навыков чтения и говорения.	T:  Children, you know that the British have a sweet tooth too. Let’s read the text and find new information about British tastes. (Читают текст и заполняют органайзер  5-6 минут. После этого учитель задаёт вопросы по заполненной информации).                                              Sweet tooth The British have a sweet tooth. That means they like eating sweet things like puddings and pies with custard, jams ,biscuits and buns, cake s and rolls.   For the British, any time is eat-a-sweet time: tea-break at work, break at school ,watching TV at home, on a car journey , in the cinema or theatre. During holidays like Christmas and Easter, and on special days like Mother’s Day and Valentine’s Day they eat even more sweet things. Sweets are very delicious but they are not very good for your teeth.       New facts I know that… I want to know…. It is not interesting….     sweets             Eat-a-sweet time           Special days           1.What new facts did you find?   P1  P2    P3 2.What do you know ? 3.What do you want to know ? 5.What is not interesting ?  Дети говорят:  What is custard ?  How to cook it ? учитель заранее должен был предугадать этот вопрос и подготовить объяснение). T  : Well Let’s add some new words to our cluster.(записывает новые слова с детьми). And now watch a short video and try to understand what is custard and how to cook it. (смотрят видео 2 минуты) T : So What is custard ?   P1: It is cream.       What do you need to cook it?   P2: You need eggs ,milk, sugar and flour.
3.Рефлексия.Развитие монологической речи.	T : Look at the blackboard and finish the sentences .   The British…..                    P1   P2   P3 That means…. For the British… During…..     and on….. T: Now put away your texts and try to retell the text.     P1    P2
Подведение итогов. Домашнее задание.	T:  Work in pairs. Ask each other questions about special days in your family when you eat a lot of sweets.   T: Thank you for your work. Good bye. H/w   ex.33 p.133 (write)